Ο κέρθιος

Κείμενο του Ευθύμιου Αξιώτη, για τον κέρθιο ή βουνοδενδροβάτη (Certhia familiaris). Περιλαμβάνεται σε σειρά άρθρων με τίτλο «Ωφέλιμα μικροπούλια» που δημοσιεύτηκε το 1969, στο περιοδικό «Κυνηγετικά Νέα».

Άγνωστος φτερωτός ευεργέτης ή αφανής ήρωας στη μάχη των πτηνών και εντόμων μπορεί να χαρακτηριστεί ο κέρθιος.

Και αφανής χαρακτηρίζεται, διότι δύσκολα διακρίνεται στο φυσικό του περιβάλλον.

Μικροσκοπικός, πάρα πολύ ευκίνητος αναρριχάται επάνω στα δέντρα από το πρωί ως το βράδυ, ακούραστος διώκτης των εχθρών του δέντρου. Διαθέτει μικρούς, οξύς και γαμψούς όνυχας χάρις στους οποίους με αρκετή ταχύτητα ερευνά σπιθαμή προς σπιθαμή τον κορμό και τους κλάδους γυρίζοντας γύρω-γύρω και ακολουθώντας στροβιλώδη τροχιά. Πολλάκις επιστρέφει στη βάση του κορμού και επαναλαμβάνει την αναζήτηση.

Η μύτη του είναι αρκετά μεγάλη, λεπτή και ελαφρώς κυρτή, ιδεώδες όργανο για την σύλληψη των εντόμων. Με αυτήν ξετρυπώνει κάθε σκουλήκι και κάθε άλλο βλαβερό έντομο του κορμού και των κλάδων. Αλλά εδώ μια διευκρίνηση. Τα καθήκοντά του περιορίζονται μόνο στο φλοιό εξωτερικώς. Το εσωτερικό μέρος ανήκει στον δρυοκολάπτη.

Η φύση του χάρισε χρωματισμό, ο όποιος του εξασφαλίζει άριστο καμουφλάζ. Το επάνω μέρος του σώματος είναι φαιότεφρο γεμάτο από μικρές κηλίδες λευκές. Τα φτερά του περίπου όμοια με μία, εγκαρσίως, ωχροκίτρινη ταινία. Σιαγόνα λευκή, στήθος δε και κοιλία τεφρόλευκα. Χαρακτηριστικό το ουροπύγιο, το οποίο είναι πορτοκαλόχρουν. Η ουρά ανοικτόφαιος αποτελείται από δύο σειρές οξύληκτα φτερά, τα οποία διευκολύνουν την άνετη κίνηση του πτηνού επάνω στους κορμούς των δέντρων. Καθώς ανέρχεται αναρριχώμενο, εκβάλλει ασθενείς χαρακτηριστικούς συριγμούς έναν σε κάθε ώθηση προς τα εμπρός.

Την άνοιξη ζευγαρώνει ο Κέρθιος και διαλέγει κουφάλα βαθιά, συνήθως με δύο εισόδους. Στο βάθος πλέκει με ξηρά χόρτα και ρίζες βαθιά φωλιά, την οποία στρώνει εσωτερικώς με στρώμα τριχών και ερίων¹. Εκεί γέννα το θηλυκό τα αυγά του και ύστερα από λίγο χρόνο εξέρχονται τα μικρά. Όταν πλέον είναι ικανά να πετούν, οδηγούνται από τους γονείς και διδάσκονται το ωφέλιμο έργο, το οποίο θα εκτελούν εφ’ όρου ζωής. Ο κέρθιος είναι πολύ καχύποπτος. Το παραμικρό που θα υποψιαστεί, εγκαταλείπει τη φωλιά και χτίζει άλλη. Όταν δεν θέλει να εισέλθει στη φωλιά αναρριχάται κανονικά στο δέντρο, χωρίς όμως να φωνάζει και όταν βρει την ευκαιρία τρυπώνει μέσα.

Είναι πολύ φιλήσυχος και ουδέποτε μαλώνει με άλλα πουλιά, αρέσκεται δε πάντοτε να υποχωρεί.

Ο κέρθιος είναι ένα πουλί, το οποίο αποκλειστικά βοηθάει τον αγώνα του ανθρώπου κατά των παθογόνων εντόμων των δέντρων και δεν μπορεί κανείς να του αποδώσει ούτε την ελάχιστη ζημιά. Είναι λοιπόν θησαυρός ανεκτίμητος, αληθινό δώρο του δημιουργού στη φύση και άξιος προστασίας.

ΕΥΘ. ΑΞΙΩΤΗΣ

____________________

¹ έριο: το τρίχωμα (το μαλλί) των εριφίων και των αμνών που χρησιμοποιείται για την κατασκευή ινών προς ύφανση