Η μεταρρύθμιση/απλοποίηση του συστήματος αδειοδότησης που εισάγει ο νόμος 4442/2016 (ΦΕΚ 230 Α’ /7-12-2016): Νέο Θεσμικό πλαίσιο για την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας και άλλες διατάξεις είναι μνημονιακή υποχρέωση και προαπαιτούμενο της επόμενης αξιολόγησης.

Η απλοποίηση ξεκίνησε με τρεις τομείς (τη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος και τα τουριστικά καταλύματα) και θα επεκταθεί μέχρι το τέλος του 2018 στο σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων της χώρας. Η δεύτερη φάση του εγχειρήματος, η οποία θα περιλαμβάνει και τις εξορυκτικές και συναφείς δραστηριότητες, έχει ήδη ξεκινήσει και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο 2017.

Όπου «μεταρρύθμιση», γράψτε «ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΗ»

Στόχος είναι η κατά το δυνατόν χωρίς περιορισμούς άσκηση της οικονομικής δραστηριότητας, με μείωση της κρατικής παρέμβασης στα ελάχιστα δυνατά επίπεδα. Ρόλο τεχνικού συμβούλου του Δημοσίου σε αυτήν την προσπάθεια έχει  η Παγκόσμια Τράπεζα, βασικός φορέας προώθησης πολιτικών απορρύθμισης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Με το νέο σύστημα καταργείται η διαδικασία αδειοδότησης εκ των προτέρων (ex ante) και αντικαθίσταται, για την πλειονότητα των περιπτώσεων, από μια  απλή διαδικασία «γνωστοποίησης», ενημέρωσης δηλαδή της Διοίκησης από τον επιχειρηματία για την έναρξη λειτουργίας της οικονομικής του δραστηριότητας.  Έλεγχοι θα πραγματοποιούνται σε συνθήκες πραγματικής λειτουργίας (ex post), όχι μόνο από κρατικές υπηρεσίες αλλά και από ιδιωτικούς φορείς.

Οι οικονομικές δραστηριότητες κατατάσσονται σε τρία επίπεδα κινδύνου και τρεις κατηγορίες σε σχέση με τις προϋποθέσεις έναρξης λειτουργίας τους:
(α) χαμηλού ρίσκου = ελεύθερη άσκηση
(β) μεσαίου ρίσκου = γνωστοποίηση
(γ) υψηλού ρίσκου = εκ των προτέρων έγκριση

Με Προεδρικά Διατάγματα θα καθοριστεί ποιες δραστηριότητες θα υπαχθούν σε καθεστώς γνωστοποίησης και ποιές σε εκ των προτέρων έγκριση. Εν συνεχεία, με Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις, θα καθοριστεί για κάθε δραστηριότητα ξεχωριστά το περιεχόμενο της γνωστοποίησης ή της προηγούμενης έγκρισης.

Δεν θίγεται (ακόμα) η περιβαλλοντική αδειοδότηση

Η υπαγωγή μιας οικονομικής δραστηριότητας σε καθεστώς προηγούμενης έγκρισης είναι ένα εξαιρετικό μέτρο, μόνο για τις περιπτώσεις όπου, με βάση αντικειμενικά κριτήρια και τις υπάρχουσες επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για το δημόσιο συμφέρον, ιδίως για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, των περιοίκων, του κοινού και για το φυσικό ή πολιτιστικό περιβάλλον, γενικότερα, και η αποτροπή της βλάβης ή του κινδύνου δεν μπορεί να επιτευχθεί με την υπαγωγή σε καθεστώς γνωστοποίησης. Σε περίπτωση που η Διοίκηση δεν απαντήσει εντός της νόμιμης προθεσμίας των εξήντα ημερών σε αίτηση για χορήγηση έγκρισης, αυτή τεκμαίρεται ότι έχει γίνει δεκτή, εφόσον δεν αντίκειται στις κείμενες διατάξεις.

Ο νέος νόμος δεν αγγίζει τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης (ν. 4014/2011) και τη χορήγηση οικοδομικής άδειας που καλύπτονται από ειδικές νομοθεσίες – οι οποίες όμως εξετάζονται παράλληλα, με τον ίδιο στόχο, της περαιτέρω «απλοποίησης». Ερωτηματικά δημιουργούνται για τον τρόπο εφαρμογής του νέου νόμου και του προσδιορισμού των «αντικειμενικών κριτηρίων», δεδομένου οτι τα ζητήματα υγείας, ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο είναι το κατ’εξοχήν αντικείμενο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης.

Πρέπει επίσης να τονίσουμε οτι ο νέος νόμος με την τελική του μορφή, μετά και την ενσωμάτωση των παρατηρήσεων φορέων όπως του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, δεν θίγει την αρχαιολογική νομοθεσία καθώς κατά το άρθρο 1 παρ. 4: «Η άσκηση των οικονομικών δραστηριοτήτων υπόκειται στις απαιτήσεις της νομοθεσίας για την προστασία αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως ειδικότερα αυτές ορίζονται».

Στα χνάρια της ΝΔ

Ο 4442/2016 αντικαθιστά το «νόμο Χατζηδάκη» 4262/2014, που πρώτος θεσμοθέτησε τη λειτουργία επιχειρήσεων χωρίς προηγούμενη παρέμβαση της δημόσιας διοίκησης, αλλά ποτέ δεν εφαρμόστηκε. Δικαίως εν μέρει η ΝΔ κατηγορεί το ΣΥΡΙΖΑ για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας αφού ο νέος νόμος έχει ακριβώς την ίδια νεοφιλελεύθερη φιλοσοφία και στόχευση με τον προηγούμενο, είναι όμως πιο αποτελεσματικός ως προς το στόχο της «απλοποίησης», δηλαδή της απορρύθμισης. Ο 4262/2014 είχε «στοιχεία που προσιδίαζαν σε εκ των προτέρων άδεια», δήλωσε ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης και άρα έπρεπε να απαλειφθούν για να προσαρμοστούμε στις νέες αντιλήψεις περί οικονομικής ελευθερίας…

Έτσι, με τις ευλογίες των δανειστών και τις συμβουλές των «ειδικών» περνάμε από το ένα άκρο στο εντελώς αντίθετο: από ένα σύστημα που ομολογουμένως σε πολλές περιπτώσεις ήταν δυσλειτουργικό και αναποτελεσματικό, στην απόλυτη εμπιστοσύνη στην ειλικρίνεια και τις καλές προθέσεις των επιχειρηματιών παντός είδους που θα «αυτορρυθμίζονται» και θα «αυτοσυμμορφώνονται». Μήπως και οι γάιδαροι πετάνε;

Πώς θα «απλοποιηθεί» η εξορυκτική δραστηριότητα;

Η εξορυκτική δραστηριότητα συμπεριλήφθηκε στο πεδίο εφαρμογής του νόμου Χατζηδάκη, του πρόδρομου του σημερινού νομοθετήματος, παρά την αντίθετη άποψη της  αρμόδιας Γενικής Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου του ΥΠΕΚΑ. Η υπηρεσία είχε σωστά επισημάνει ότι «τα μεταλλεία και τα λατομεία δεν είναι περίπτερα και καταστήματα λιανικής!» και οτι ο εισαγόμενος τρόπος αδειοδότησης (με μια υπεύθυνη δήλωση «αυτοσυμμόρφωσης» προς κάποιους «γενικούς όρους λειτουργίας» και «ελάχιστα πρότυπα»), είναι ασύμβατος με τη φύση της εξορυκτικής δραστηριότητας.

Η εξορυκτική δραστηριότητα και οι υποστηρικτικές της δραστηριότητες σαφέστατα περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής και του νέου νόμου (να τον πούμε «νόμο Σταθάκη»;) και συγκεκριμένα στην ΟΜΑΔΑ 2η ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ: ΟΡΥΧΕΙΑ ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΕΙΑ. Μένει να δούμε τι θα περιλαμβάνει η «απλοποίηση» της αδειοδότησης, δεδομένης της ιδιαιτερότητας της δραστηριότητας και του πλήθους των αδειών και εγκρίσεων που απαιτούνται με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, πέραν της περιβαλλοντικής έγκρισης.

Η πρόταση της Παγκόσμιας Τράπεζας περιλαμβάνει την κατάργηση μιας σειράς αδειών και εγκρίσεων και της εκ των προτέρων έγκρισης της Τεχνικής Μελέτης Εκμετάλλευσης, και την αντικατάστασή τους με απλή γνωστοποίηση ή δήλωση «αυτοσυμμόρφωσης» με τους υφιστάμενους κανονισμούς και με εν συνεχεία δειγματοληπτικούς ελέγχους σε συνθήκες πραγματικής λειτουργίας. Η περιβαλλοντική αδειοδότηση, δηλαδή η απαίτηση για εκ των προτέρων Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), μένει ανέπαφη στις προτάσεις της Τράπεζας – άλλωστε είναι υποχρέωση που προκύπτει από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Αντιδράσεις για την κατάργηση της τεχνικής αδειοδότησης

Όπως διαβάζουμε (εδώ κι εδώ) η πρόταση κατάργησης των εγκρίσεων τεχνικών μελετών των άρθρων 4, 101 και 102 ΚΜΛΕ έχει προκαλέσει αντιδράσεις από στελέχη του ΥΠΕΝ, από επιστήμονες του κλάδου, αλλά και από ίδιες τις εξορυκτικές επιχειρήσεις. Η κριτική εστιάζεται στα ζητήματα υγιεινής και ασφάλειας των εργασιών, αλλά και στην ορθολογική εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων που είναι αντικείμενο των εν λόγω μελετών. Τελικά, εκτός από την Παγκόσμια Τράπεζα που έχει άλλες προτεραιότητες και άλλα κριτήρια, δεν ξέρουμε αν υπάρχει κανείς εντός της χώρας που να αμφισβητεί τη χρησιμότητα των τεχνικών μελετών ή να τις θεωρεί γραφειοκρατικές. Τα πάγια αιτήματα των επιχειρήσεων του εξορυκτικού κλάδου πάντως είναι σε άλλη κατεύθυνση: δεν αφορούν την τεχνική αδειοδότηση αλλά την περιβαλλοντική αδειοδότηση, την περιβαλλοντική νομοθεσία και τον χωροταξικό σχεδιασμό (που επίσης βρίσκεται υπό αναθεώρηση), ενώ μόνιμο «αγκάθι» είναι και η δυνατότητα των πολιτών να προσφεύγουν στο ΣτΕ.

«Σε αντίθεση με άλλες δραστηριότητες, όπου και με έναν εκ των υστέρων δειγματοληπτικό έλεγχο μπορούν να διορθωθούν τα πιθανά προβλήματα, στην εξορυκτική δραστηριότητα αυτή η δυνατότητα δεν υπάρχει. Ότι καταστράφηκε, καταστράφηκε», τονίζουν παράγοντες του κλάδου και αυτή τη φορά συμφωνούμε μαζί τους παρ’οτι εκείνοι αναφέρονται ΜΟΝΟ στην κατασπατάληση του ορυκτού πλούτου και εμείς εννοούμε και την καταστροφή φυσικού κεφαλαίου προκειμένου να γίνει η εκμετάλλευση.

Θα συμφωνήσουμε επίσης οτι είναι προβληματική η περιβαλλοντική αδειοδότηση στη χώρα μας, αλλά για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Το πρόβλημα δεν είναι η γραφειοκρατία ή η περιπλοκότητα της διαδικασίας. Είναι η (αν)ειλικρίνεια των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων που οδηγούν σε λανθασμένες και ανεπαρκείς ΑΕΠΟ. Και όπως αποδείχθηκε, η τεχνική αδειοδότηση των εξορυκτικών έργων που τώρα επιχειρείται να καταργηθεί μπορεί να παίξει το ρόλο του «ελέγχου αλήθειας» της περιβαλλοντικής αδειοδότησης ώστε να προστατευθεί το δημόσιο συμφέρον και η δημόσια υγεία. Επ’αυτού, η εμπειρία από την αδειοδότηση του Επενδυτικού Σχεδίου – μαμούθ της Ελληνικός Χρυσός, που θεμελιώθηκε και δομήθηκε επάνω σε ένα ψεύδος, ήταν καταλυτική.

 

(το άρθρο είναι από το AntiGold Greece | Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων)