Πάμπλο Πικάσο: ‘Η τέχνη είναι ένα ψέμα που μας βοηθάει να ανακαλύψουμε την αλήθεια’
“Όλοι θέλουν να καταλάβουν τη ζωγραφική. Γιατί δεν προσπαθούν να καταλάβουν το κελάηδημα των πουλιών; Τους αρέσει η νύχτα, ένα λουλούδι, τόσα πράγματα γύρω τους, χωρίς να τα καταλαβαίνουν. Γιατί πρέπει οπωσδήποτε να καταλάβουν τη ζωγραφική;”
Ο Πάμπλο Πικάσο (25-10-1881–1973) θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ου αιώνα. Μία καλλιτεχνική ιδιοφυΐα που κατάφερε να φτάσει στην κορυφή. Δημιουργός του κυβισμού και του κολάζ, δύο στυλ που επηρέασαν τους ζωγράφους των γενεών που ακολούθησαν μέχρι και σήμερα. Είναι γνωστός σε όλους για τα έργα του, το μοναδικό
του στυλ και την πρωτοπορία του. Ενώ η τέχνη του φαίνεται αρχικά ιδιαίτερα περίπλοκη, τα θέματα των έργων του είναι συνήθως πολύ απλά, όπως η ειρήνη, η αγάπη, η ζωή και ο θάνατος, η καθημερινότητα και η φύση των ανθρώπων. Με τις τεχνοτροπίες του κατάφερε να τα κάνει κατανοητά στους ανθρώπους και να τα θυμούνται όσος καιρός και αν περάσει. Αν και ο Πικάσο ήταν πρώτα απ' όλα ζωγράφος, εργάστηκε επίσης με μικρά κεραμικά και χάλκινα γλυπτά, ενώ έγραψε ακόμη και ποιήματα.
Αν και θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους του μοντέρνου κινήματος, το πλήθος των διαφορετικών στυλ που χαρακτηρίζει το έργο του κάνει δύσκολη την κατάταξή του σε συγκεκριμένο ρεύμα. Ο Πικάσο είναι ένας από τους παραγωγικότερους ζωγράφους όλων των εποχών. Για τους λόγους αυτούς τα πολυάριθμα έργα του χωρίζονται σε περιόδους:
Η Γαλάζια Περίοδος (1901–1904) χαρακτηρίζεται από τη χρήση γαλάζιων και γαλαζοπράσινων τόνων, συναισθηματική φόρτιση και θέματα όπως πόρνες, επαίτες και καλλιτέχνες.
Στη Ροζ Περίοδο (1904–1906) κυριαρχούν οι γήινοι και ρόδινοι τόνοι και μια πιο αισιόδοξη διάθεση, ενώ τα κύρια θέματά του γίνονται οι ακροβάτες και οι αρλεκίνοι.
Στην Αφρικανική περίοδο (1906–1909) οι φόρμες είναι επηρεασμένες από αφρικανικά αντικείμενα και εξελίσσονται οδηγώντας στον κυβισμό (οι Δεσποινίδες της Αβινιόν).
Αναλυτικός Κυβισμός (1909–1912) είναι η τεχνική που δημιούργησε μαζί με τον Georges Braque στην οποία τα αντικείμενα αναλύονται σε βασικά σχήματα
Στον Συνθετικό Κυβισμό (1912–1919) χρησιμοποίησαν την τεχνική του κολλάζ για να συνθέσουν τις μορφές με τη χρήση κομματιών χαρτιού.
Από το 1920 και μετά το έργο του χαρακτηρίζεται από μια στροφή στον κλασικισμό αλλά και τον σουρεαλισμό, στη γλυπτική αλλά και τη χρήση μικτών τεχνικών ως τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Σημαντική θέση στο έργο του έχει η τόσο πολύτιμη και φυσικά διαχρονική αξία της ειρήνης. Ο Πάμπλο Πικάσο είναι ο δημιουργός του Περιστεριού της Ειρήνης, ζωγραφίζοντάς το και δίνοντάς του τη σημασία που έχει σήμερα. Του δίνει ζωή ξανά στον μοντέρνο πια δικό του κόσμο μέσα από μια λιθογραφία που εμφανίζεται για πρώτη φορά δημόσια στην αφίσα για το Παγκόσμιο Συνέδριο Ειρήνης, που θα λάμβανε χώρα στο Παρίσι.
Φυσικά, η Γκουέρνικα (Γκερνίκα) είναι το πιο γνωστό του έργο, εξολοκλήρου αφιερωμένο στον τρόμο του πολέμου και κατά συνέπεια στην ανάδειξη της ειρήνης. Ήταν παραγγελία της δημοκρατικής κυβέρνησης της Ισπανίας για μια έκθεση στο Παρίσι το 1937. Ο Πικάσο εμπνεύστηκε το έργο όταν, κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, Γερμανοί πιλότοι της αεροπορίας των εθνικιστών βομβάρδισαν την κωμόπολη Guernica της Χώρας των Βάσκων. Στο βομβαρδισμό εκείνο σκοτώθηκαν 1.650 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε το 70% της πόλης με 32 τόνους εκρηκτικά. Το έργο του Πικάσο είναι μία τεράστια ελαιογραφία (3,49 x 7,77 μ.), που περιγράφει την απανθρωπιά, τη βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου. Δείχνει ένα σκηνικό θανάτου, με διαμελισμένα ζώα και ανθρώπους, γυναίκες να κλαίνε, κρατώντας νεκρά μωρά και κατεστραμμένα κτίρια. Αρχικά ο Πικάσο πειραματίστηκε με χρώμα, αλλά τελικά κατέληξε στο άσπρο-μαύρο και αποχρώσεις του γκρι, για να δώσει έτσι μεγαλύτερη ένταση στο θέμα. Πολλές φορές μετακίνησε τις φιγούρες πριν καταλήξει στην οριστική τους θέση.
“Κάθε πράξη δημιουργίας είναι πρώτα μια πράξη καταστροφής.”
Λέγεται πως όταν οι Γερμανοί εισήλθαν στο Παρίσι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην προσπάθειά τους να βρουν καλλιτεχνικούς θησαυρούς και να τους κατασχέσουν, ένας Γερμανός αξιωματικός έδειξε σε φωτογραφία το συγκεκριμένο πίνακα στον ίδιο τον Πικάσο που είχε προσαχθεί, ρωτώντας τον:
-Αυτόν τον πίνακα εσείς τον κάνατε;
Κι εκείνος απάντησε: -Όχι, εσείς!
Ο πίνακας εκτέθηκε τον Ιούλιο του 1937 στη Διεθνή Έκθεση των Παρισίων και συγκέντρωσε το γενικό ενδιαφέρον. Μετά την επικράτηση του Φράνκο, το 1939, η Γκουέρνικα βρήκε προσωρινό καταφύγιο στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜΟΜΑ). Το 1968 ο Φράνκο εξέφρασε την επιθυμία να εκτεθεί ο πίνακας στην Ισπανία. Ο Πικάσο αρνήθηκε και εξουσιοδότησε το ΜΟΜΑ να επιστρέψει τον πίνακα μόλις αποκατασταθεί στη χώρα του η δημοκρατία. Αυτό έγινε το 1975, όταν πέθανε ο Φράνκο κι ενώ ο Πικάσο είχε φύγει από τη ζωή, δύο χρόνια νωρίτερα. Το 1981 η «Γκουέρνικα» επέστρεψε στα πάτρια εδάφη και αποτέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα εκθέματα του Μουσείου «Πράδο» της Μαδρίτης. Από το 1992 κοσμεί το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Βασίλισσα Σοφία της Μαδρίτης.
κείμενο_πωλίνα_ταϊγανίδου
επιμέλεια_τάσος_θώμογλου+εύη_μούρνου