Μια νέα έκθεση του ΟΗΕ που παρουσιάστηκε πρόσφατα στη Γενεύη καλεί τα κράτη και την εξορυκτική βιομηχανία να βάλουν τέλος στις θανατηφόρες και καταστροφικές διαρροές εξορυκτικών αποβλήτων.

Η κοινή έκθεση UNEP (Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ) και GRID Arendal (Περιβαλλοντικός Οργανισμός με έδρα τη Νορβηγία) με τίτλο «Aποθήκευση μεταλλευτικών αποβλήτων: Η ασφάλεια δεν είναι ατύχημα» αναδεικνύει πάνω από 40 αστοχίες αποβλήτων εξόρυξης την τελευταία δεκαετία, συμπεριλαμβανομένων οκτώ «σημαντικών» αστοχιών μόνο από το 2014 και μετά. «Παρά τις καλές προθέσεις και τις επενδύσεις σε βελτιωμένες τεχνικές, οι μεγάλες εγκαταστάσεις εξορυκτικών αποβλήτων συνεχίζουν να διαρρέουν ή να καταρρέουν».

Αυτές οι αστοχίες έχουν σκοτώσει περίπου 341 ανθρώπους από το 2008, έχουν κατέστρεψει εκατοντάδες χιλιόμετρα ποταμών, έχουν επηρεάσει τις πηγές του πόσιμου νερού και έχουν θέσει σε κίνδυνο τα μέσα διαβίωσης πολλών κοινοτήτων.

Κατά τους συγγραφείς, έναυσμα για την αναφορά ήταν «οι καταστροφές με απόβλητα εξόρυξης και οι αυξανόμενες παγκόσμιες ανησυχίες για την ασφάλεια, τη διαχείριση και τις επιπτώσεις της αποθήκευσης και διαχείρισης μεγάλων όγκων εξορυκτικών αποβλήτων». Παραθέτουν παραδείγματα όπως η κατάρρευση του φράγματος Ajka-Kolontár στην Ουγγαρία το 2010 (MAL Ουγγρικό Αλουμίνιο), η καταστροφή του Mount Polley στον Καναδά το 2014 (Imperial Metals), η διαρροή στο Buena Vista Del Cobre στο Μεξικό το 2014 (Grupo Mexico), η μαζική αστοχία του φράγματος Samarco στη Βραζιλία το 2015 (Vale και BHP Billiton) και η πολύ πρόσφατη διαρροή στο μεταλλείο Tonglvshan στην Κίνα το 2017 (China Daye Ltd.). Κατά το UNEP και το GRID-Arendal υπάρχουν χιλιάδες φράγματα εξορυκτικών αποβλήτων παγκοσμίως που αποτελούν δυνητική απειλή για τους ανθρώπους και το περιβάλλον:

«Ο αυξανόμενος αριθμός και το μέγεθος των φραγμάτων εξορυκτικών αποβλήτων σε όλο τον κόσμο μεγεθύνει το πιθανό περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό κόστος των επιπτώσεων μιας καταστροφικής αστοχίας, καθώς και τους κινδύνους και το κόστος της διαχείρισης στο διηνεκές. Αυτοί οι κίνδυνοι αποτελούν πρόκληση για αυτή τη γενιά, και εάν δεν τους αντιμετωπίσουμε τώρα, αυτό το χρέος θα το αφήσουμε στις επόμενες γενιές.»
Περίληψη της Έκθεσης Αξιολόγησης των UNEP-GRID Arendal, Οκτώβριος 2017

UNEP και GRID Arendal κάνουν δυο γενικές συστάσεις:

• Η περιβαλλοντική και ανθρώπινη ασφάλεια πρέπει να είναι πρώτη προτεραιότητα διαχειριστικές δράσεις και τις επιτόπιες επιχειρήσεις που αφορούν εγκαταστάσεις απόθεσης εξορυκτικών αποβλήτων. Τα χαρακτηριστικά ασφαλείας θα πρέπει να αξιολογούνται χωριστά από τους οικονομικούς παράγοντες και το κόστος δεν θα πρέπει να αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα.
• Να συσταθεί ένα φόρουμ των ενδιαφερόμενων μερών εντός του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον, προκειμένου να διευκολυνθεί η διεθνής ενίσχυση της ρύθμισης των φραγμάτων αποβλήτων.

Άλλες προτάσεις περιλαμβάνουν:

• τη δημιουργία μιας προσβάσιμης στο κοινό, παγκόσμιας βάσης δεδομένων μεταλλείων και εγκαταστάσεων απόθεσης αποβλήτων
• την έρευνα στον τομέα της απόθεσης εξορυκτικών αποβλήτων και της διαχείρισης ενεργών, αδρανών και εγκαταλελειμμένων εγκαταστάσεων
• τη νομοθετική πρόβλεψη για ανεξάρτητη παρακολούθηση των εγκαταστάσεων αποβλήτων και την επιβολή οικονομικών και ποινικών κυρώσεων για μη συμμόρφωση
• την αποφυγή μεθόδων κατασκευής φραγμάτων που είναι γνωστό ότι είναι υψηλού κινδύνου και τη συνεχή και λεπτομερή αξιολόγηση πιθανών τρόπων αστοχίας, κινδύνων και κόστους διαχείρισης των εγκαταστάσεων
• την επιβολή υποχρεωτικών χρηματοπιστωτικών εγγυήσεων για όλη τη ζωή του μεταλλείου, τη δημιουργία ενός παγκόσμιου συστήματος χρηματοοικονομικής διασφάλισης για μεταλλεία και τη χρηματοδότηση ενός παγκόσμιαυ ασφαλιστικού μηχανισμού.

Τα ευρήματα και οι προτάσεις στην έκθεση του ΟΗΕ είχαν θετική ανταπόκριση από οργανώσεις όπως το London Mining Network, Earthworks, MiningWatch Canada και Amnesty International Canada.

«Οι καταστροφικές αστοχίες των φραγμάτων εξορυκτικών αποβλήτων αυξάνονται παγκοσμίως και σε όλες τις ηπείρους. Αυτές οι περιβαλλοντικές καταστροφές πλήττουν αδιακρίτως τις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες και φαίνεται ότι οδηγούνται από οικονομικούς παράγοντες, όχι τεχνικούς. Αυτή η έγκαιρη και πολύ αναγκαία έκθεση του UNEP θα πρέπει να λειτουργήσει ως έκκληση για αφύπνιση για όλα τα κράτη που εμπλέκονται στη ρύθμιση της μεταλλευτικής βιομηχανίας. Η ασφάλεια πρέπει να έρχεται πριν από το κόστος», δήλωσε ο Ugo Lapointe του MiningWatch Canada.