NEA

Νομικά θωρακισμένοι, στην πράξη γυμνοί απέναντι στις πλημμύρες

Μέχρι αυτή τη στιγμή, τα αίτια των έντονων και καταστροφικών πλημμυρών που έπληξαν επί τρεις ημέρες τη Δυτική Αττική και οδήγησαν στον θάνατο 21 συνανθρώπους μας και σε ανυπολόγιστες υλικές ζημιές, δεν έχουν πλήρως διαλευκανθεί.

Κάθε απόδοση ευθυνών για τους θανάτους και τις καταστροφές θα ήταν σίγουρα πρώιμη και η διαδικασία αυτή θα απαιτήσει ευθύνη και επιμονή σε βάθος χρόνου. 

© Λευτέρης Παρτσάλης / WWF Ελλάς

Σε κάθε περίπτωση όμως, η τραγική κατάληξη του ακραίου καιρικού φαινομένου που χτύπησε κυρίως τις περιοχές της Μάνδρας, Μαγούλας και Νέας Περάμου δείχνει τα όρια της πολιτικής νομιμοποίησης της αυθαιρεσίας των τελευταίων ετών, της εκτός σχεδίου οικοδομικής ανάπτυξης, και σίγουρα του κακού σχεδιασμού που έρχεται εκ των υστέρων να τακτοποιήσει τετελεσμένες καταστάσεις αστικοποίησης που έχει προκληθεί από ανεξέλεγκτη εκτός σχεδίου ή παράνομη δόμηση.

Η καλύτερη αντιπλημμυρική προστασία για τον άνθρωπο είναι η ίδια η φύση. Κανένας μεν δεν θα διαφωνήσει με αυτή την προφανή πραγματικότητα, όμως η κακοποίηση των φυσικών οικοσυστημάτων συνεχίζεται, με προκλητική άγνοια κινδύνου. Στη Μάνδρα και στις υπόλοιπες περιοχές, στις εικόνες της καταστροφής και το πένθος για τα θύματα, αποτυπώνεται αυτό ακριβώς το κόστος. Ένα κόστος που δυστυχώς δεν ξεπληρώνεται.  Η απουσία της υποστηρικτικής «πράσινης φυσικής υποδομής» απειλεί – όπως με τραγικό τρόπο είδαμε όλοι – την ίδια μας τη ζωή. 

© Λευτέρης Παρτσάλης / WWF Ελλάς

Η διάθεση απαραίτητου φυσικού χώρου έχει ζωτική σημασία για την έγκαιρη εκτόνωση ακραίων φαινομένων, όπως είναι οι πλημμύρες, και τελικά στη μείωση ζημιών σε καλλιέργειες, κτίσματα, υποδομές και περιουσίες. Εξάλλου για αυτό έχει ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση δημοσιοποιήσει σχετική στρατηγική για τις πράσινες φυσικές υποδομές. Οι προσπάθειες διατήρησης, αποκατάστασης και βιώσιμης χρήσης του φυσικού κεφαλαίου μπορούν να βελτιώσουν την ανθρώπινη ευημερία και να αυξήσουν την κοινωνικο-οικονομική ισότητα. Μάλιστα η απόδοση προτεραιότητας στην αποκατάσταση περιοχών, ώστε να λειτουργήσουν ως φυσικές υποδομές, κερδίζει έδαφος διεθνώς, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να την έχει ενσωματώσει στα προτεινόμενα για την προγραμματική περίοδο 2014-2020 πεδία χρηματοδότησης.

Για την αντιμετώπιση και πρόληψη τέτοιας έντασης και έκτασης φυσικών καταστροφών υπάρχει ένα  πλούσιο νομικό πλαίσιο, του οποίου η μηδενική ή ελλιπής εφαρμογή βαρύνει αναμφισβήτητα τον πολιτικό κόσμο και τις αρμόδιες αρχές.

Μερικές επισημάνσεις από το ισχύον νομικό πλαίσιο:

  1. Κατά την οδηγία 2007/60 «για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας», και το εθνικό δίκαιο, τα σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί και δημοσιευθεί έως τις 22 Δεκεμβρίου 2015. Αυτό δεν έχει συμβεί. Η άμεση έγκρισή τους αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα.
  2. Κατά το εθνικό δίκαιο, «για τα έργα, παρεμβάσεις ή δραστηριότητες των οποίων η πραγματοποίηση ή λειτουργία παρουσιάζει δυνητικό κίνδυνο πλημμύρας, οι προβλεπόμενες στις κείμενες διατάξεις αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ή οι άδειες εγκατάστασης ή λειτουργίας κατά περίπτωση, πρέπει να είναι συμβατές με τα σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας». Τα σχέδια αυτά δεν υπάρχουν. Η κρίσιμη αυτή διάταξη είναι συνεπώς ανεφάρμοστη. 
  3. Τα δημοσιευμένα προσχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας είναι γεμάτα με αντιπλημμυρικά έργα και ακόμα περισσότερες μελέτες. Λείπουν τα ζωτικής σημασίας μέτρα για τη χωροταξία, το έδαφος, την προστασία των εκτάσεων και οδών αποστράγγισης της πλημμύρας και των ζωνών με δυνατότητα συγκράτησης του νερού (φυσικών πλημμυρικών πεδίων). Τέτοια μέτρα θα πρέπει να θεσπίζονται με άμεση ισχύ από τα σχέδια διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας, και να μην παραπέμπονται σε μελλοντικές  μελέτες. 
  4. Θα πρέπει να προωθηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα η οριοθέτηση των ρεμάτων εντός των ζωνών δυνητικά υψηλών κινδύνων πλημμύρας, και  γύρω από αυτές. 
  5. Τα δημοσιευμένα προσχέδια σε μεγάλο βαθμό αγνοούν την κλιματική αλλαγή. Επιβάλλεται  η άμεση προώθηση των περιφερειακών σχεδίων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, με έμφαση στην άμεση θέσπιση μέτρων προστασίας της φυσικής γης και των διόδων νερού ως οικοσυστημάτων και κρίσιμων φυσικών υποδομών που προσφέρουν πιο φθηνή και αποτελεσματική προστασία από ακραία καιρικά φαινόμενα. 
  6. Εφαρμογή  των θεσμών της δασικής νομοθεσίας που μπορούν να συμβάλουν στον περιορισμό των πλημμυρικών φαινομένων. Για τον λόγο αυτό, είναι ιδιαιτέρως σημαντική η ανάκαμψη της βλάστησης των δασικών περιοχών και των προστατευτικών δασών, καθώς αυτά έχουν υποβαθμιστεί διαχρονικά εξαιτίας διαδοχικών απειλών, όπως οι δασικές πυρκαγιές. Είναι αναγκαία η λήψη άμεσων μέτρων προστασίας από τις ανθρώπινες δραστηριότητες που εμποδίζουν την ανάκαμψη της βλάστησης, τουλάχιστον στις ζώνες δυνητικά υψηλών κινδύνων πλημμύρας, και γύρω από αυτές. Τέτοια μέτρα θα αφορούσαν στην προστασία από πυρκαγιές, στη διαχείριση της βόσκησης και στην προστασία από αλλαγές στις χρήσεις γης
  7. Η ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης πλημμυρών, όπως περιγράφονται στην οδηγία 2007/60/ΕΚ, τα οποία θα λαμβάνουν υπόψη τα χαρακτηριστικά της κάθε λεκάνης απορροής ποταμού είναι πλέον άμεση προτεραιότητα. 

Τα παραπάνω, μολονότι αναγκαία, δεν επαρκούν.  Η διεύρυνση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου είναι επείγουσα. Η προστασία των φυσικών δρόμων του νερού και της φυσικής γης, ειδικά στη μητροπολιτική περιφέρεια της Αττικής, πρέπει να αποτελέσει επείγουσα και διαχρονική πολιτική και νομοθετική προτεραιότητα. Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί μείζονα απειλή επιδείνωσης της δριμύτητας των ακραίων καιρικών φαινομένων που προκαλούν πλημμύρες και άλλες μεγάλης έκτασης καταστροφές, το WWF Ελλάς ζητά:

  • Άμεση παύση κάθε νέας επέκτασης της νομοθεσίας για νομιμοποιήσεις παράνομων κατασκευών. Θα πρέπει να μην είναι δυνατή η νομιμοποίηση (υπαγωγή) αυθαίρετων κατασκευών σε ζώνες δυνητικά υψηλών κινδύνων πλημμύρας, όπως νομικά ισχύει στην περίπτωση  κτισμάτων σε ρέματα, δασικές και παράκτιες περιοχές.
  • Άμεση έναρξη της διαδικασίας οριοθέτησης της κρίσιμης παράκτιας ζώνης, κατά προτεραιότητα στις ζώνες δυνητικά υψηλών κινδύνων πλημμύρας, με έμφαση στην προστασία φυσικών πλημμυρικών πεδίων και οδών αποστράγγισης.  
  • Ενσωμάτωση της διάστασης της διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας στον χωρικό σχεδιασμό, τις χρήσεις γης και τα πολεοδομικά στερεότυπα. Ειδικότερα, στο υπό έκδοση προεδρικό διάταγμα για τις χρήσεις γης θα πρέπει να ενσωματωθεί ως χρήση γης το «φυσικό πλημμυρικό πεδίο/οδός αποστράγγισης». Η χρήση αυτή μπορεί και πρέπει να συνυπάρχει και με ορισμένες άλλες χρήσεις (π.χ., αστικό πράσινο).
  • Αμέσως μετά την έγκριση των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, θα πρέπει να επαναξιολογηθούν οι αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ή οι άδειες εγκατάστασης ή λειτουργίας όσων έργων μπορούν να επιδεινώσουν τους κινδύνους πλημμύρας. Κατ΄ ελάχιστον, αυτό θα πρέπει να συμβεί εντός αποκλειστικής προθεσμίας για όλα τα γραμμικά έργα (και έργα διαχείρισης υδάτων) εντός των ζωνών δυνητικά υψηλών κινδύνων πλημμύρας. Η επαναξιολόγηση αυτή θα πρέπει να συμπεριλάβει και άλλες κρίσιμες άδειες, για τις οποίες σήμερα δεν υπάρχει ανάλογη πρόβλεψη (π.χ., οικοδομικές άδειες, άδειες χρήσης υδάτων, κοκ).  
  • Αναθεώρηση της νομοθεσίας για τα υδατορέματα. Θα πρέπει να θεσπιστεί η πλήρης προστασία των μικρών υδατορεμάτων, η οριοθέτηση των υδατορεμάτων με βάση τα χειρότερα σενάρια πλημμύρας, η άμεση δημοσίευση της ενιαίας βάσης δεδομένων υδατορεμάτων και η εξάρτηση της αδειοδότησης έργων, δραστηριοτήτων και εργασιών σε μικρή απόσταση από τα υδατορέματα από την προϋπόθεση της οριοθέτησης των τελευταίων. 
  • Η αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου για την αστική και ποινική ευθύνη όσων συμβάλλουν στην ενίσχυση των κινδύνων πλημμύρας και άλλων φυσικών/περιβαλλοντικών καταστροφών θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα, με αποσαφήνιση της επαγγελματικής ευθύνης όσων ειδικών εμπλέκονται στα θέματα αυτά (π.χ μηχανικών, μελετητών, ιδιοκτητών).  

ΠΗΓΗ: WWF HELLAS

Νέα των Περιβαλλοντικών Συλλόγων του Κορινθιακού

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΣΤΟΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ

Καιρός σήμερα και πρόγνωση καιρού για κάθε περιοχή

Κοινωνικη δικτυωση