Προστασία της ρύπανσης των επιφανειακών νερών λόγω της χρήσης των γεωργικών φαρμάκων

 Δρ Σ. Βυζαντινόπουλος
www.eze.org.gr

Η ρύπανση των επιφανειακών νερών λόγω της χρήσης ζιζανιοκτόνων και γενικότερα των γεωργικών φαρμάκων σε καλλιεργούμενα χωράφια μπορεί να οφείλεται στην απορροή (run-off) και διάβρωση (erosion) των ψεκασθέντων εδαφών, σε μεταφερόμενα σταγονίδια από το ψεκαστικό νέφος (spray-drift) και σε σημειακές πηγές (point sources). Στις περιπτώσεις ενδεχόμενης ρύπανσης των επιφανειακών νερών λόγω απορροής ή διάβρωσης η εφαρμογή μέτρων μείωσης της επικινδυνότητας της ρύπανσης (risk reduction) είναι επιβεβλημένη. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την εφαρμογή είτε ζωνών εδάφους ( συνήθως με βλάστηση) στην άκρη των χωραφιών (vegetated filter strips, VFSs), είτε παρόχθιων λωρίδων με βλάστηση , δένδρα και θάμνους (riparian buffers), είτε τη χρήση υδάτινων νεροσυρμών βλάστησης (grass water-ways). Η απεικόνιση των μέτρων αυτών παρουσιάζεται στις επισυναπτόμενες φωτογραφίες και σκαριφήματα.

Η αποτελεσματικότητα των VFSs για την δέσμευση (trapping)των γεωργικών φαρμάκων εξαρτάται από μία σειρά παραγόντων όπως είναι το πλάτος, το είδος της επικρατούσας βλάστησης, η κλίση της εδαφικής λωρίδας, το είδος του εδάφους, ο συντελεστή προσρόφησης των γεωργικών φαρμάκων (Koc), το ποσοστό της εδαφικής υγρασίας στη VFS και την ένταση της βροχής. Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχει μεγάλος αριθμός ερευνητικών εργασιών (περισσότερες από 180) με στόχο την εκτίμηση ή πρόβλεψη της αποτελεσματικότητας των VFSs στην μείωση της μεταφοράς, λόγω απορροής και διάβρωσης, των ζιζανιοκτόνων και γενικότερα των γεωργικών φαρμάκων προς τα επιφανειακά νερά. Λόγω της ύπαρξης , όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, πολλών παραγόντων που επηρεάζουν τη διαδικασία δέσμευσης των γεωργικών φαρμάκων από τις VFSs τα αποτελέσματα των ερευνητικών εργασιών ποικίλουν. Όμως μπορεί να υποστηριχθεί από την ερμηνεία των αποτελεσμάτων ότι «κατά μέσον όρο» η αποτελεσματικότητα της δέσμευσης των VFSs εκτιμάται σε 50% μείωση για 5 μ. πλάτος, 90% για 10 μ. πλάτος και 97,5% για 20 μ. πλάτος για όλα τα γεωργικά φάρμακα.

Στη χώρα μας δεν έχει γίνει συστηματική έρευνα και δεν υπάρχουν αποτελέσματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των VFSs και έτσι δεν μπορούν να προταθούν, εκτός από τα αναφερθέντα προηγούμενα, γενικά μέτρα προς το ΥΠΑΑΤ, προκειμένου να ενσωματωθούν στην ετικέτα των γεωργικών φαρμάκων με στόχο την μείωση της ρύπανσης των επιφανειακών νερών. Είναι όμως απαραίτητο να διερευνηθεί η αποτελεσματικότητα των VFSs και να επικυρωθούν τα πρότυπα (μοντέλα) που έχουν αναπτυχθεί διεθνώς στις αγροπεριβαλλοντικές συνθήκες της χώρας μας είτε σε επίπεδο χωραφιού είτε σε επίπεδο λεκάνης απορροής.

Δημοσιεύτηκε στην Εξαμηνιαία Ενημερωτική Έκδοση τα ΝΕΑ της Ελληνικής Ζιζανιολογικής Εταιρείας (τεύχος 2, Φεβρουάριος 2014) www.eze.org.gr