Τοξική λάσπη πνίγει τον Κορινθιακό
Λόφοι από άκρως επικίνδυνα βαρέα μέταλλα καλύπτουν τον βυθό
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Χάρης Καρανίκας
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Δευτέρα 20 Οκτωβρίου 2008
Τριακόσιες χιλιάδες στρέμματα του πυθμένα του Κορινθιακού υπολογίζεται ότι καλύπτει η κόκκινη λάσπη, το απόβλητο που προκύπτει κατά την παραγωγή του αλουμινίου και το οποίο περιέχει βαρέα μέταλλα, όπως μόλυβδο, τιτάνιο, χρώμιο και κοβάλτιο. Από το 1972 οπότε άρχισε η απόρριψή του από την εταιρεία Αλουμίνιον της Ελλάδος στον κόλπο της Αντίκυρας, εκτιμάται ότι έχουν εναποτεθεί και εξαπλωθεί στον βυθό περισσότεροι από 20 εκατ. τόνοι ερυθράς ιλύος.
Σύμφωνα με έρευνες η κόκκινη λάσπη καταστρέφει την πανίδα και τη χλωρίδα, ενώ δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να εισχωρεί και στην τροφική αλυσίδα. Οι μετρήσεις του Πανεπιστημίου Πατρών έδειξαν ότι η κόκκινη λάσπη στον βυθό της Αντίκυρας και του Κεντρικού Κορινθιακού περιέχει έως και δέκα φορές περισσότερο τιτάνιο από όσο τα φυσικά ιζήματα της περιοχής, εννέα φορές περισσότερο χρώμιο, πεντέμισι φορές περισσότερο νικέλιο, τρεις φορές περισσότερο μόλυβδο και μιάμιση φορά περισσότερο κοβάλτιο.
Βρήκαν και ουράνιο
Επιπλέον, διατμηματικές έρευνες του Πανεπιστημίου Πατρών απέδειξαν ότι η κόκκινη λάσπη είναι και ραδιενεργός, καθώς βρέθηκε εμπλουτισμένη με τα φυσικά
ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΑ ΟΡΙΑ
Στην περιοχή έχουν ανιχνευθεί και ραδιενεργά στοιχεία που είναι έως και δεκαέξι φορές πάνω από τις επιτρεπόμενες τιμές
στοιχεία ουράνιο, ράδιο και θόριο. Κοντά στα στόμια των αγωγών από όπου εκχύεται στον θαλάσσιο πυθμένα των Αντικύρων, οι συγκεντρώσεις των ραδιενεργών στοιχείων όσον αφορά το ουράνιο και το θόριο διαμορφώνονται δεκαέξι και επτά φορές, αντίστοιχα, υψηλότερες από τις μέσες παγκόσμιες τιμές που προτείνει ο διεθνής αρμόδιος οργανισμός UΝSCΕΑR. Πρόκειται μάλιστα για τις υψηλότερες τιμές που έχουν καταγραφεί σε μετρήσεις που διενεργήθηκαν στον θαλάσσιο χώρο της Ελλάδας. Αυξημένες συγκεντρώσεις ραδιενεργών, σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Γεώργιο Φερεντίνο, εντοπίστηκαν και στον Κεντρικό Κορινθιακό.
Όπως εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο κ. Γιώργος Παπαθεοδώρου, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών που έχει ασχοληθεί διεξοδικά με το θέμα, «από τη λειτουργία του παλαιότερου και του σημερινού αγωγού απόρριψης, στον κόλπο των Αντικύρων έχουν δημιουργηθεί δύο υποθαλάσσιοι λόφοι κόκκινης λάσπης με ύψος που σήμερα πρέπει να ξεπερνά κατά πολύ τα 30 μέτρα. Φανταστείτε ότι το 1994 το ύψος του ανερχόταν στα 27 μέτρα. Το πάχος της κόκκινης λάσπης στην περιοχή υπολογίζεται σε μερικά μέτρα, ενώ στον Κεντρικό Κορινθιακό είναι μερικών εκατοστών». Μελέτες που έχουν διενεργηθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό δείχνουν ότι ελάχιστοι θαλάσσιοι οργανισμοί έχουν τη δυνατότητα να αποικίσουν τις περιοχές που έχουν καλυφθεί από τα απόβλητα. Στα συμπεράσματα αναφέρεται ότι «προβλήματα προκύπτουν από την αύξηση της θολερότητας (του νερού) και συνεπώς τη μείωση της διείσδυσης του φωτός καθώς και από την τοξικότητα». Επισημαίνεται μάλιστα ότι ο χρόνος ανάκαμψης της θαλάσσιας ζωής αφού σταματήσουν οι απορρίψεις μεταλλουργικών καταλοίπων στη θάλασσα ποικίλλει από ένα έως δώδεκα χρόνια. Για παράδειγμα, στην περίπτωση μεταλλείου χαλκού στις δυτικές ακτές του Καναδά χρειάστηκαν δώδεκα χρόνια, ενώ στην περίπτωση ορυχείου μολυβδαινίου πέρασαν δέκα χρόνια. Αντιφατικά είναι τα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών ανάλογων ερευνών. Στην αγγλική βιομηχανία βρέθηκε ότι η απόρριψη ιλύος δεν προκαλεί επιβλαβείς επιδράσεις στη θαλάσσια ζωή. Αντίθετα, στη Βόρεια Θάλασσα μελέτη για τα κατάλοιπα γερμανικής βιομηχανίας αλουμινίου συμπεραίνει ότι τα συγκεκριμένα απόβλητα είναι επιβλαβή.
«Κοκκινίζουν τα δίχτυα»
Σε έκθεση του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΚΘΕ) που διενεργήθηκε για λογαριασμό της εταιρείας Αλουμίνιον της Ελλάδος, αναφέρεται ότι «οι κύριες αποθέσεις ερυθράς ιλύος εντοπίζονται στην υφαλοκρηπίδα του κόλπου της Αντίκυρας σε βάθη μεταξύ 90 και 140 μέτρων». Ωστόσο, ψαράδες της περιοχής υποστηρίζουν ότι τα δίχτυα τους κοκκινίζουν από τη λάσπη σε πολύ μικρότερα βάθη. Όπως αποκαλύπτει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος των επαγγελματιών αλιέων Αντίκυρας κ. Δήμος Πάνος, «μπροστά από το εργοστάσιο υπάρχει πολλή κοκκινίλα, ενώ στα υπόλοιπα μέρη της ακτής τη βρίσκουμε στα 30 μέτρα βάθος. Γενικώς όπου βγαίνουμε για ψάρεμα, βλέπουμε τον πυθμένα κατακόκκινο. Το πρόβλημα είναι ότι τα ψάρια μειώνονται χρόνο με τον χρόνο». Σύμφωνα με τις έρευνες του ΕΚΘΕ, το στρώμα της τοξικής λάσπης είναι συμπαγές, δεν ανακατεύεται στο νερό και δεν απελευθερώνει βαρέα μέταλλα. Όσον αφορά το πρώτο, ο κ. Πάνος υποστηρίζει ότι «συγκεκριμένες μέρες τα νερά είναι πολύ θολά, σχεδόν κόκκινα. Υπάρχουν ρεύματα που μεταφέρουν τη λάσπη μέχρι και 10-15 χλμ. από τον αγωγό. Για να καταλάβετε, εμείς πηγαίνουμε τουλάχιστον 20 χλμ. μέσα για να ψαρέψουμε».
Σύμφωνα με τον κ. Παπαθεοδώρου, «λόγω του μεγάλου ύψους των υποθαλάσσιων λόφων κόκκινης λάσπης αλλά και της απότομης μορφολογίας του πυθμένα του Κορινθιακού, έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο των υποθαλάσσιων “χιονοστιβάδων”, κατά το οποίο η κόκκινη λάσπη μεταφέρεται σε ύψος αρκετών δεκάδων μέτρων από τον βυθό. Επίσης, τα ρεύματα που παρατηρούνται στην περιοχή προκαλούν εξάπλωση των αποβλήτων. Με αυτόν το τρόπο τα βαρέα μέταλλα μπορεί να απελευθερώνονται από τη λάσπη στο θαλασσινό νερό».
Κίνδυνος μόλυνσης και των ψαριών
ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ τη διείσδυση των βαρέων μετάλλων στην τροφική αλυσίδα, στα συμπεράσματα των ερευνών του ΕΚΘΕ επισημαίνεται πως «ο μικρός αριθμός των ψαριών που αναλύθηκαν δεν ήταν επαρκής για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Είναι όμως ενδεικτικό ότι τόσο οι μέσες όσο και οι μέγιστες τιμές συγκεντρώσεων των μετάλλων στα δείγματα ήταν πολύ χαμηλότερες από τα διεθνώς επιτρεπόμενα όρια και παρόμοιες με αντίστοιχες συγκεντρώσεις από άλλες “καθαρές” περιοχές». Ωστόσο, ο πρόεδρος των αλιέων Αντίκυρας υποστηρίζει ότι «μερικές φορές, όταν τα ψάρια πεθαίνουν, αφήνουν κοκκινίλα όπως αυτή που έχουν τα δίχτυα μας», ενώ σε ανακοίνωσή της η οικολογική κίνηση Αντίκυρας «Άρτεμις» επισημαίνει ότι από τη ρύπανση «ο καρκίνος χτυπάει πλέον όλη την περιοχή». Πάντως, στις έρευνες του ΕΚΘΕ αναφέρεται πως «από τα μέχρι τώρα διαθέσιμα δεδομένα δεν προκύπτουν ενδείξεις τοξικότητας».
Στα ευρήματα του προγράμματος ΜΕD ΡΟL, το οποίο πραγματοποιήθηκε κατά τα έτη 2004 και 2005 και στο οποίο συμμετείχαν 17 εργαστήρια ελληνικών πανεπιστημιακών και ερευνητικών ινστιτούτων, τονίζεται ότι «όσο πιο ισχυρά είναι συνδεδεμένο ένα μέταλλο στο ίζημα τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα να περάσει στην τροφική αλυσίδα. Στον Κορινθιακό η κινητικότητα των μετάλλων χαλκού, ψευδαργύρου, μαγγανίου, καδμίου και μολύβδου και κατά συνέπεια ο οικολογικός κίνδυνος στην περιοχή είναι μεγάλος». «Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνουν ολοκληρωμένες μελέτες στη συγκεκριμένη περιοχή για τη διείσδυση των βαρέων μετάλλων στην τροφική αλυσίδα», επισημαίνει ο κ. Παπαθεοδώρου.
Η απάντηση της εταιρείας
Στο ερώτημα των «ΝΕΩΝ,» ποια μέτρα σκοπεύει να λάβει η εταιρεία Αλουμίνιον της Ελλάδος για τη ρύπανση του Κορινθιακού από την ερυθρά ιλύ, ο υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων κ. Γιάννης Καραβίτης απάντησε τα εξής: «Ήδη έχουν προχωρήσει οι εργασίες για τη δεύτερη φιλτρόπρεσα, η οποία θα μειώσει κατά 65% τις ποσότητες της απορριπτόμενης ερυθράς ιλύος, ενώ το 2011 δεν θα απορρίπτεται καθόλου κόκκινη λάσπητο οποίο αποτελεί επίσημη δέσμευση καθώς περιλαμβάνεται στη νέα έγκριση περιβαλλοντικών όρων που έλαβε πριν από λίγες ημέρες η εταιρεία».
SΟS από τη Νομαρχία Βοιωτίας προς το ΥΠΕΧΩΔΕ
ΠΕΠΛΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ καλύπτει το νομικό καθεστώς αδειοδότησης για την απόρριψη της κόκκινης λάσπης στον Κορινθιακό.
Σύμφωνα με έγγραφα που βρίσκονται στη διάθεση των «ΝΕΩΝ», η αρμόδια υπηρεσία της Νομαρχίας Βοιωτίας ειδοποίησε το ΥΠΕΧΩΔΕ τρεις μήνες προτού δοθεί η νέα έγκριση περιβαλλοντικών όρων στην εταιρεία Αλουμίνιον της Ελλάδος ότι «η υπηρεσία μας δεν έχει χορηγήσει άδεια διάθεσης της ερυθράς ιλύος στη θάλασσα». Ωστόσο, στη νέα έγκριση περιβαλλοντικών όρων η απόρριψη της κόκκινης λάσπης επιτρέπεται βάσει απόφασης των Κοινωνικών Υπηρεσιών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Βοιωτίας, η οποία ελήφθη το 1972. Όπως επισημαίνουν στα «ΝΕΑ» άνθρωποι με βαθιά γνώση του θέματος, «η απόφαση του 1972 ελήφθη από υπηρεσία η οποία ήταν αρμόδια για υγρά απόβλητα και όχι για στερεά, στα οποία συγκαταλέγεται η κόκκινη λάσπη». Μάλιστα, η Νομαρχία Βοιωτίας έχει επιστήσει- με έγγραφό της από τις 2 Ιουλίου 2008- την προσοχή του ΥΠΕΧΩΔΕ στο νομοθετικό πλαίσιο που φαίνεται ότι επιτρέπει την απόρριψη της κόκκινης λάσπης. «Σας γνωρίζουμε ότι άποψη της υπηρεσίας μας είναι, πριν από την έκδοση νέας έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, να ληφθεί μέριμνα σε ό,τι αφορά το καθεστώς αδειοδότησης», ανέφερε το έγγραφο του τμήματος Προστασίας Περιβάλλοντος της Νομαρχίας Βοιωτίας.