Οι λεπτές πλαστικές σακούλες μειώθηκαν αλλά αυξήθηκαν αυτές με περισσότερο πλαστικό...

Δεκαοκτώ μήνες μετά την εφαρμογή του μέτρου για τη μείωση της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς στη χώρα μας και

την επιβολή περιβαλλοντικού τέλους, οι Έλληνες μειώνουν τη χρήση λεπτής πλαστικής σακούλας, ωστόσο οι μεγάλες αλυσίδες τροφίμων και πολλά καταστήματα προωθούν σακούλες με «περισσότερο πλαστικό», χωρίς την ίδια ώρα να υπάρχει ανταποδοτικότητα.

Έτσι καταλήγουμε να χρησιμοποιούμε περισσότερο πλαστικό, καθώς η αλλαγή στη συνήθειά μας συνίσταται στην αλλαγή του πάχους της σακούλας, όχι στην πραγματική μείωση του αριθμού της.

Τα συμπεράσματα του «Δικτύου Συνεργασίας Για το Θαλάσσιο Περιβάλλον», με αφορμή την «Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Πλαστικής Σακούλας» στις 3 Ιουλίου, προέρχονται από τη μελέτη των στοιχείων που έχουν δημοσιοποιηθεί από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Δελτίο Τύπου 22 Ιανουαρίου 2019) καθώς και σχετική έρευνα του ΙΕΛΚΑ.

Αναλυτικότερα:

Από την 1η Ιανουαρίου 2018, σε εφαρμογή της Οδηγίας 2015/720 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έπαψε η δωρεάν διάθεση πλαστικής σακούλας μεταφοράς και επιβλήθηκαν η καταβολή αντισταθμιστικού περιβαλλοντικού τέλους για τις λεπτές πλαστικές σακούλες με πάχος τοιχώματος μικρότερο των 50 μικρών (μm) και η τιμολόγηση της πλαστικής σακούλας μεταφοράς με πάχος τοιχώματος από 50 - 70 μικρά (μm).

Κατά τα πρώτα τρία τρίμηνα του 2018, η ΑΑΔΕ εισέπραξε το ποσό των 15.506.584€, το οποίο αντιστοιχεί σε 516.886.140 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς. Η τιμολόγηση των πλαστικών σακουλών μεταφοράς με πάχος τοιχώματος από 50 - 70 μικρά (μm) δεν περιλαμβάνει αντισταθμιστικό περιβαλλοντικό τέλος.

Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, «οι λεπτές σακούλες μικρότερες των 50 μm τείνουν να καταργηθούν: ήταν διαθέσιμες μόνο σε 5 από τα 13 ελεγχόμενα σημεία και σε όλα τα σούπερ μάρκετ διατίθεντο πλαστικές σακούλες μεγαλύτερες των 50 μm ή των 70 μm». Πράγματι στα σούπερ μάρκετ πλέον διατίθεται πλαστική σακούλα μεταφοράς (συχνά ονομαζόμενη «επαναχρησιμοποιούμενη») με πάχος 52μm, ενώ πληθώρα καταστημάτων (γαλακτοπωλεία, καταστήματα ηλεκτρονικών ειδών, παιχνιδιών κ.ά.) πωλούν την πλαστική σακούλα στην τιμή του περιβαλλοντικού τέλους, όταν στην πράξη αυτή είναι κατά πολύ παραπάνω των 50 μικρών.

Κατά το ΥΠΕΚΑ, «…80% ήταν η μείωση στη χρήση της λεπτής πλαστικής σακούλας μέσω των μεγάλων καταστημάτων πώλησης καταναλωτικών αγαθών και 60% από τα υπόλοιπα καταστήματα.». Σχετικά με το ίδιο θέμα, το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) ανακοίνωσε ότι «τα στοιχεία καταγράφουν για 2018 μείωση της τάξης του 80,3% στη χρήση της πλαστικής σακούλας ελαφρού βάρους σε σχέση με το 2017». Στην πράξη, όλα τα καταστήματα χρησιμοποιούν πλαστικές σακούλες μεταφοράς αλλά τα μοναδικά τεκμηριωμένα στοιχεία για τον αριθμό των πλαστικών σακουλών μεταφοράς προέρχονται από το λιανεμπόριο.

Συμπερασματικά:

• Το περιβαλλοντικό τέλος της λεπτής πλαστικής σακούλας φαίνεται πως στο μέλλον θα αποτελεί αποκλειστικά έσοδο του εμπόρου αντί για ανταποδοτικό τέλος στο κράτος.
• Η παραγωγή εθνικών στατιστικών στοιχείων για άλλη μια φορά είναι πλημμελής, διασύροντας τη χώρα μας και λειτουργώντας σε βάρος του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
• Υπάρχουν ακόμα πολλά που πρέπει να γίνουν για την αλλαγή συμπεριφοράς σχετικά με τη μείωση του πλαστικού στην καθημερινότητα, ξεκινώντας από την ορθή εφαρμογή του υφιστάμενου μέτρου.

 

Το «Δίκτυο Συνεργασίας Για το Θαλάσσιο Περιβάλλον» επισημαίνει ότι η επιτυχής εφαρμογή του μέτρου περιορισμού χρήσης της λεπτής πλαστικής σακούλας αποτελεί προϋπόθεση για την ενσωμάτωση της Οδηγίας για τα πλαστικά μιας χρήσης. Για τον σκοπό αυτό είναι αναγκαία η ορθή και αληθής ενημέρωση του κοινού, καθώς και η προώθηση της συμμετοχής των πολιτών και των ενδιαφερόμενων μερών (επιχειρήσεις, δημόσιες αρχές, ερευνητικοί φορείς, μη κυβερνητικές οργανώσεις κ.ά.) σε όλα τα στάδια διαμόρφωσης και εφαρμογής νομοθεσίας και πολιτικών.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Κύριοι,

Σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία 2015/720 της 29^ης Απριλίου 2015 η οποία τροποποιεί την 94/62/ΕΚ της 20^ης Δεκεμβρίου 1994 περί «συσκευασιών και απορριμμάτων συσκευασίας» τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεσμεύονται να λάβουν μέτρα για τη σταθερή μείωση της κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς στο έδαφός τους.

Αναλυτικότερα:

“Τα κράτη μέλη λαμβάνουν ένα ή αμφότερα από τα κατωτέρω μέτρα:

• Λήψη μέτρων που εξασφαλίζουν ότι το ετήσιο επίπεδο κατανάλωσης δεν θα υπερβαίνει τις 90 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς κατά κεφαλήν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2019 και τις 40 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς κατά κεφαλήν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2025, ή ισοδύναμους στόχους εκφρασμένους σε βάρος. Οι πολύ λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς μπορούν να εξαιρούνται από τους εθνικούς στόχους κατανάλωσης,
• Έκδοση πράξεων που εξασφαλίζουν ότι, το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2018, οι λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς δεν θα παρέχονται δωρεάν στα σημεία πώλησης εμπορευμάτων ή προϊόντων, εκτός αν τεθούν σε εφαρμογή εξίσου αποτελεσματικά μέσα. Οι πολύ λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς μπορούν να εξαιρούνται από τις εν λόγω πράξεις.”

Εικόνα: Αποτύπωση της κατανάλωσης πλαστικής σακούλας μίας χρήσης σε κοινοτικό επίπεδο για το έτος 2011

Επίσης δεσμεύονται:

“Από 27 Μαΐου 2018 να υποβάλλουν στοιχεία σχετικά με την ετήσια κατανάλωση λεπτών πλαστικών σακουλών μεταφοράς ταυτόχρονα με την υποβολή των στοιχείων για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας στην Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 12”

Η θέσπιση αυτού του μέτρου ήρθε σαν συνέχεια των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που παρατηρήθηκαν από τη χρήση των λεπτών πλαστικών σακουλών και οι οποίες   χρησιμοποιούνται συνήθως μόνο μία φορά, αλλά παραμένουν στο περιβάλλον για πολλά  χρόνια, συχνά ως επιβλαβή μικροσκοπικά σωματίδια τα οποία είναι γνωστό πως είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα, ιδίως για την θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα.

Για την υλοποίηση αυτών των μέτρων δίνεται η δυνατότητα στα κράτη μέλη να  χρησιμοποιήσουν διάφορα οικονομικά "εργαλεία", όπως:

• Την επιβολή τελών,
• Τον καθορισμό Εθνικών στόχων μείωσης της χρήσης και
• Την επιβολή περιορισμών όσον αφορά τη διάθεση στην αγορά

Τα υψηλά ποσοστά μείωσης που έχουν επιτευχθεί σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, μέσω της καθιέρωσης τελών και άλλων περιοριστικών μέτρων, δείχνουν ότι μπορεί να σημειωθεί πρόοδος με την αποτελεσματική ανάληψη δράσης.

Σε χώρες όπως η Αγγλία, η Δανία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Σκωτία υπάρχει υψηλή χρέωση στις πλαστικές σακούλες ενώ σε κάποιες άλλες όπως η Γαλλία, η Ελβετία, αλλά και σε χώρες εκτός Ε.Ε. όπως η πολιτεία της Καλιφόρνιας στις ΗΠΑ, η Ινδία, ακόμα και η Ουγκάντα έχουν απαγορεύσει μερικά ή ολικά τη χρήση της.

Τα οφέλη από την ανάληψη πρωτοβουλιών σε τοπικό επίπεδο είναι πολλά καθώς με έναν πιθανό περιορισμό ή απαγόρευση της χρήσης της πλαστικής σακούλας θα υπάρξει μείωση του όγκου των αστικών στερεών απορριμμάτων, και κατ’ επέκταση των τελών που πληρώνουν οι Δήμοι προκειμένου να αποθέσουν τα απορρίμματα στους ΧΥΤΑ, αλλά και των δρομολογίων των απορριμματοφόρων, καθώς και μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας που απαιτείται για την παραγωγή τους. Έτσι θα εξοικονομηθεί ένα σημαντικό κεφάλαιο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κοινωνικό -περιβαλλοντικούς σκοπούς (παράδειγμα μείωση δημοτικών τελών, δημοτικές επενδύσεις κλπ)

Τα προβλήματα που θα προκύψουν από την μη ανάληψη δράσης στην κατεύθυνση του περιορισμού της πλαστικής σακούλας σε Εθνικό αλλά και τοπικό επίπεδο (Περιφέρειες – Δήμοι), είναι η επιβολή νέων προστίμων από την μη επίτευξη των κοινοτικών στόχων, η πιθανή μείωση των Κοινοτικών Κονδυλίων και επιδοτήσεων, η περαιτέρω υποβάθμιση της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος.

Με την απαγόρευση της χρήσης της πλαστικής σακούλας μεταφοράς θα επιτευχθεί σημαντική περιβαλλοντική αναβάθμιση του τοπικού μας οικοσυστήματος με κοινωνικές προεκτάσεις στο βιοτικό επίπεδο των συμπολιτών μας, τη δημόσια υγεία ενώ θα ωθήσει στην ανάπτυξη της περιβαλλοντικής συνείδησης και ευθύνης.

Ιδιαίτερα για τον Κορινθιακό κόλπο μια τέτοια απόφαση θα μπορούσε να είναι σωτήρια. Σαν κλειστός κόλπος με μία μόνο διέξοδο και  με ανανέωση των υδάτων του κάθε εννέα χρόνια έχει τάση υψηλής συγκέντρωσης πλαστικής σακούλας στον βυθό του. 

Η εφαρμογή αυτής της οδηγίας έρχεται σε συνέργια με τις ακόλουθες κοινοτικές οδηγίες:

• Οδηγία Πλαίσιο για τα Απορρίμματα (2008/98/EC): Η πρόληψη ορίζεται ως η βέλτιστη περιβαλλοντική πρακτική στην διαχείριση των απορριμμάτων, με την Επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση και Ανάκτηση να ακολουθούν αφήνοντας την Απόρριψη ακόμα και αν αυτή γίνεται σε ΧΥΤΑ στην τελευταία θέση.

 

Η οδηγία κατευθύνει τα κράτη-μέλη να εφαρμόσουν ποσοτικά προληπτικά σχέδια περιορισμού του όγκου των απορριμμάτων που παράγουν μέσα από την ευαισθητοποίηση του κόσμου, την ανακύκλωση, ανακύκλωση στην πηγή και την επέκταση της διάρκειας ζωής των παραγόμενων προϊόντων.

Προτείνουμε:

• Την σταδιακή απαγόρευση της χρήσης της πλαστικής σακούλας.

           Επίκειται νομοθετική ρύθμιση, άρα διαβούλευση. Οι θέσεις που θα πάρει ο ΣΠΟΑΚ ‘’ΑΡΙΩΝ’’, μπορεί να είναι καθοριστικές και  σε επίπεδο Κ.Ε.Δ.Ε.  Σε συνάντηση που είχαμε  με τον  πρόεδρο της επιτροπής περιβάλλοντος κύριο Χιονίδη, τον είδαμε να διάκειται θετικά στην λήψη ουσιαστικών μέτρων. Βλέποντας τις μέχρι σήμερα αποτυχίες που είχαμε σαν κοινωνία, ανεξαρτήτως ευθυνών, θα προτείναμε να δοθεί ένα τέλος στην δωρεάν διάθεση. Αφού δοθούν 2-3 χρόνια προσαρμογής στις βιομηχανίες παραγωγής πλαστικών τσαντών η συγκεκριμένη αγορά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα αυτορυθμιστεί. Μια νέα παραγωγή προϊόντων συσκευασίας θα αναπτυχθεί παράγοντας τσάντες πολλαπλά επαναχρησιμοποιούμενες από ύφασμα, δικτυωτές (από φυσικά υλικά) και χάρτινες διαφόρων μεγεθών, απλές, από ανακυκλώσιμο χαρτί. Όσον αφορά το πρόβλημα της μεταφοράς των οικιακών απορριμμάτων, απαντούμε ότι με την νέα διαχείριση, θα απομένουν τόσο λίγα, που εύκολα θα μπορέσουμε να παρέχουμε έναν περιορισμένο αριθμό πλαστικών σακουλών μεταφοράς  με συγκεκριμένο χρώμα και χημική σύσταση, που θα αποφασισθεί σε εθνικό επίπεδο.

• Για να λειτουργήσει το μήνυμα της μη χρήσης στις περιοχές του Κορινθιακού Κόλπου, προτείνουμε, δύο Δήμοι (ένας στην Πελοπόννησο και ένας στην Στερεά Ελλάδα) να πάρουν απόφαση για μη χρήση, ως πιλοτικό πρόγραμμα, με την απαιτούμενη διαβούλευση με όλους τους φορείς του Δήμου.
• Υπό την αιγίδα των τεσσάρων Περιφερειών, να γίνουν ημερίδες-συναντήσεις ανά Περιφερειακή Ενότητα, όλων των εμπλεκομένων φορέων, στην χρήση των πλαστικών ειδών συσκευασίας (δηλαδή οι εμπορικοί σύλλογοι, επιμελητήρια, συνεταιρισμοί κλπ).
• Πιστεύουμε ότι αυτό που θα αλλάξει ριζικά την συμπεριφορά των πολιτών στην χρήση των νέων ειδών συσκευασίας για μεταφορά προϊόντων, είναι οι αποφάσεις των αιρετών διοικήσεων των ΟΤΑ άλφα και βήτα βαθμού. Όλα τα υπόλοιπα είναι ζήτημα χρόνου.

Τα 2-3 χρόνια προσαρμογής των βιομηχανιών, πρέπει να τα εκμεταλλευθούμε για μια εκτενή πληροφόρηση των πολιτών σε όλα τα επίπεδα (ημερίδες, επισκέψεις σε σχολεία, ΚΑΠΗ, Super Markets, πόρτα-πόρτα, τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά μηνύματα) και κυρίως με μεγάλη κινητοποίηση των κατά τόπους οργανώσεων που θα διασπείρουν το μήνυμα:

ΑΣ ΔΩΣΟΥΜΕ ΕΝΑ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΣΑΚΟΥΛΑΣ. ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ ΧΕΡΙ ΜΑΣ!

Η εκτενής πληροφόρηση θα μπορούσε να γίνει με δύο τρόπους: α) με εθνικά χρήματα β) με κοινοτικά  χρήματα. Πρέπει να είναι μακράς διαρκείας και να έχει πολλούς εταίρους.

Ελπίζουμε ότι με αυτά τα λίγα, ίσως, βοηθήσουμε στην αντιμετώπιση αυτού του μεγάλου προβλήματος της εποχής μας. Ήρθε η στιγμή να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για την αντιμετώπιση αυτού κοινωνικού και περιβαλλοντικού προβλήματος.

 

Με εκτίμηση

Το Διοικητικό Συμβούλιο της

«ΑΛΚΥΩΝ»