ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ και Αστικοποίηση

Δημήτριος Η. Παπαστερίου
Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ

Α. Όσο μελετά κάποιος το ν. 4685/2020 βρίσκεται προ εκπλήξεων. Η Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών μπορεί να προσφέρει, με τις σχετικές διατάξεις του Κεφαλαίου Γ΄, άρθρα 26 επ., ένα τέτοιο εκτεταμένο πεδίο εκπλήξεων. «Το Εθνικό Σύστημα Διακυβέρνησης της πολιτικής για τις Προστατευόμενες Περιοχές (εφεξής: «Σύστημα Διακυβέρνησης ΠΠ») συγκροτείται από τους φορείς που περιγράφονται στις επόμενες παραγράφους και τις μεταξύ τους συστημικές σχέσεις, οι οποίες δημιουργούνται με τα εργαλεία του άρθρου 33», όπως ορίζεται στο άρθρο 26 του νόμου αυτού. Αυτές οι «συστημικές σχέσεις» και εκείνα τα λεγόμενα «εργαλεία»[1] είναι όροι-πλαίσια που χρειάζονται εξειδίκευση ή σειρά εξειδικεύσεων και υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο. Η κατανόησή τους – ως προϋπόθεση ερμηνείας και εφαρμογής τους – είναι έργο δυσχερέστατο.

Β. Πρόκειται για ένα υποδειγματικά πολύπλοκο και έκδηλα αναποτελεσματικό Σύστημα Διακυβέρνησης, που διαρθρώνεται σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο (άρθρο 26 ν. 4685/2020). Αρχίζοντας από το κεντρικό επίπεδο, διαπιστώνουμε ότι συνωστίζονται πολλά Υπουργεία, μετρήσαμε επτά, και επιπλέον ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής. Όλα βέβαια με έδρα την Αθήνα. Ούτε καν διασκορπισμένα στην Αττική. Αυτήν την τελευταία την επικαλούμαστε, όταν θέλουμε να δηλώσουμε την «πρόοδο» του Covid-19 και των μεταλλάξεών του (!).

Ειδικότερα, φορείς που συγκροτούν το «Σύστημα Διακυβέρνησης ΠΠ σε κεντρικό επίπεδο» – δηλαδή στην Αθήνα – είναι οι ακόλουθοι:

1. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ)∙ γιατί πρέπει να έχει ως έδρα την Αθήνα; Δεν πρόκειται για το Περιβάλλον και την Ενέργεια ανά την Επικράτεια;
2. Το Υπουργείο Εσωτερικών, που έχει την αρμοδιότητα της εποπτείας των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και των ΟΤΑ (Περιφερειών και Δήμων)∙ άλλο να έχει ως έδρα την πρωτεύουσα και άλλο πρωτεύουσα να είναι η Αθήνα-Αττική των ημερών μας!
3. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, που έχει την αρμοδιότητα διαχειρίσεως των αλιευτικών πόρων στο θαλάσσιο χώρο και προωθεί τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα της χώρας∙ αγροτικός τομέας και Αθήνα, μια και δεν ενδείκνυται μια όποια περιοχή της Θεσσαλίας!
4. Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που ασκεί την ψηφιακή πολιτική και προωθεί την ηλεκτρονική διακυβέρνηση∙ γιατί να μην έχει ως έδρα την Τρίπολη;
5. το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, που ασκεί τις αρμοδιότητές του κυρίως στο θαλάσσιο χώρο, τους λιμένες, τη χερσαία ζώνη αυτών και σε παράκτιους χώρους∙ ένα Υπουργείο που θα μπορούσε να είναι στην Κρήτη, ίσως εκτός Ηρακλείου!
6. Το Υπουργείο Τουρισμού, που ασκεί την τουριστική πολιτική και υποστηρίζει την ήπια τουριστική δραστηριότητα σε προστατευόμενες περιοχές∙ ένα Υπουργείο που θα μπορούσε να είναι σε οποιοδήποτε νησί του Αιγαίου.
7. Άλλα Υπουργεία που συμμετέχουν στο Σύστημα Διακυβέρνησης με βάση τις καθ’ ύλην αρμοδιότητές τους∙ αυτά τα άλλα Υπουργεία γιατί πρέπει να είναι όλα – μα όλα – στην Αθήνα; Αυτή η Ψηφιακή Διακυβέρνηση των ημερών μας δεν μπορεί να συμβάλλει πράγματι στην αποαστικοποίηση;
8. Επιπλέον ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής του άρθρου 27 ν. 4685/2020 (ΟΦΥΠΕΚΑ). Με έδρα βέβαια την Αθήνα, για να μπορεί να συμμετέχει στις λεγόμενες «συστημικές σχέσεις» μεταξύ όλων των Υπουργείων της Αθήνας.

Όλες αυτές οι σκέψεις-προβληματισμοί βασίζονται στην ανάγκη να αποσυμφορηθεί η Αττική, με στόχο να σωθεί η Αττική.

Γ. Αυτό το «Σύστημα Διακυβέρνησης σε κεντρικό επίπεδο» -δηλαδή αποκλειστικά σε Αθηναϊκό-Αττικό επίπεδο – είναι δυνατό, ανάλογα με την περίπτωση, να λειτουργεί είτε κατά ενιαίο τρόπο (οπότε συμπεριλαμβάνονται όλοι οι φορείς του) είτε κατά ποικίλους συνδυασμούς των εκάστοτε συναρμόδιων Υπουργείων.

Ανακύπτουν, βέβαια, ορισμένα πολύ σημαντικά ζητήματα, ουσιαστικά και διαδικαστικά, η ρύθμιση των οποίων υπάγεται στις αρχές της καλής νομοθετήσεως, συμπεριλαμβανομένων (α) των όποιων αποφάσεων λαμβάνονται από τους συναρμόδιους φορείς αλλά και (β) της υποχρεώσεως γνωστοποιήσεώς τους στους κοινωνούς του δικαίου, με βάση την αρχή της δημοσιότητας.

Αυτό το εισαχθέν «Σύστημα Διακυβερνήσεως» έχει λειτουργήσει ποτέ «από γεννησημιού του»; Υπάρχουν κάπου «πρακτικά» που να έχουν δημοσιοποιηθεί; Αυτές οι «συστημικές σχέσεις» – όρος ευρύτατος, αλλά δυσπρόσιτος- τι περιεχόμενο έχουν, που να είναι δυνατό να εφαρμοσθούν από τον ΟΦΥΠΕΚΑ;

Αναζητούμε ακόμη την παρουσία αυτού του «Συστήματος» στις πυρκαγιές του Ιουλίου και Αυγούστου 2021 αλλά και την όποια συμβολή του ΟΦΥΠΕΚΑ. Απορούμε, μάλιστα, για την απουσία του «Συστήματος» από την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 13ης Αυγούστου 2021.

Αυτά τα «ολίγα» ως προς κεντρικό επίπεδο για τη «Διαχείριση προστατευόμενων περιοχών».

Δ. Εστιάζουμε τώρα το ενδιαφέρον μας στο περιφερειακό επίπεδο. Σε αυτό συνυπάρχουν «μόνο» οι ακόλουθοι φορείς: α) οι Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (καλούμενες εφεξής ΜΔΠΠ) του άρθρου 34 (ν. 4685/2020), β) οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, γ) οι Περιφέρειες και δ) οι Δήμοι (:απουσιάζουν διαμερίσματα, κοινότητες και εκπρόσωποι των «οικιστικών πυκνώσεων»).

Ωσάν να μη επαρκούν όλα τα παραπάνω, το άρθρο 26, παρ. 5, του ίδιου νόμου ορίζει τα ακόλουθα «5. Το Σύστημα Διακυβέρνησης ΠΠ – Προστατευόμενων Περιοχών – επικουρείται, στο πλαίσιο της εφαρμογής της πολιτικής για τις προστατευόμενες περιοχές, από ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της ημεδαπής και της αλλοδαπής, περιβαλλοντικές οργανώσεις και φορείς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα».

Ε. Αυτές οι ΠΠ (προστατευόμενες περιοχές), έχοντας μια τέτοια «υπερπροστασία» σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο, κινδυνεύουν μόνο από πυρκαγιές (του τύπου των μηνών Ιουλίου και Αυγούστου 2021), οπότε τίθεται θέμα εφαρμογής μιας Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, όπως αυτή της 13ης Αυγούστου 2021[2].

Στ. Κατά τα άλλα υπάρχει σε λειτουργία – και το έτος 2021 – το «Εθνικό Σύστημα Διακυβέρνησης της πολιτικής για τις Προστατευόμενες Περιοχές (: «Σύστημα Διακυβέρνησης ΠΠ»). Με παραπομπή στο άρθρο 33 του ίδιου νόμου, υπό τον παράτιτλο «Εργαλεία του Συστήματος Διακυβέρνησης ΠΠ», καταγράφονται τα «εργαλεία» με τα οποία δημιουργούνται οι «συστημικές σχέσεις» των φορέων του, με στόχο την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση της πολιτικής για τις προστατευόμενες περιοχές. Αυτά τα εργαλεία, μερικές φορές είναι ανεπαρκή ή αποσυντονίζονται. Κυρίως λόγω καιρικών ή άλλων συνθηκών! Όπως η αστικοποίηση!

Και μία προσωπική έκκληση: Αφήστε τη «συμπρωτεύουα» στην ησυχία της. Αυτή χρόνια τώρα αναπτύσσεται εντός του εκάστοτε «Εθνικού συστήματος Διακυβέρνησης», από το 1914.

Ζ. Πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε με τις πυρκαγιές των Ιουλίου-Αυγούστου 2021 θα ήταν ηπιότερα, εάν είχαμε λάβει έγκαιρα και έγκυρα μέτρα για την απο-αστικοποίηση. Στις ρυθμίσεις για τη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ δεν υπάρχει λέξη για την Αστικοποίηση[3].

Έχοντας πλήρη επίγνωση των συντρεχόντων συμφερόντων, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών, που όχι μόνο αντιτίθενται σε οποιαδήποτε σκέψη για αποαστικοποίηση, αλλά και για τη μεταφορά διάφορων Υπουργείων ανά την Επικράτεια, εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ χωρίς βήματα ανασχέσεως της αστικοποιήσεως είναι μάταιη.

…………….

[1] Παράδειγμα «εργαλείου» κατά το άρθρο 33, παρ. 1, υπό α: «η Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα και το Πενταετές Σχέδιο Δράσης της του άρθρου 17 παρ. 3 περίπτωση α’ του ν. 3937/2011 (Α’ ^ 60), όπως η περίπτωση α αντικαταστάθηκε με το άρθρο 58 του ν. 4277/2014 (Α 156), καθώς και τα λοιπά εργαλεία της παραγράφου 3 του ν. 3937/2011». Το εργαλείο αυτό διακρίνεται για την ακρίβεια, πληρότητα και σαφήνειά του! Πρόκειται συνολικά για οκτώ «εργαλεία» αντίστοιχης ακρίβειας πληρότητας και σαφήνειας.
[2]  Βλ. Παπαστερίου, Ακόμη μια Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (13 08 2021), σε dasarxeio.com, 19.08.2021.

[3] Ενδεικτικά, βλ. Παπαστερίου,, ΚτημΔασΔ, § 19, αρ. 51-54.

 

24/08/2021

ΠΗΓΗ: dasarxeio.com