Προστασία του περιβάλλοντος, Εθνικός χωροταξικός σχεδιασμός χρήσεων γης και Δασικοί Χάρτες.
Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,
Παίρνουμε το θάρρος να σας στείλουμε αυτήν την επιστολή από τρία κυρίως πράγματα:
α. Από το ενδιαφέρον που είχατε δείξει και τις επανειλημμένες δηλώσεις που είχατε κάνει προεκλογικά, τόσο για την ανάγκη προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας μας, όσο και για την ανάγκη ενός εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού χρήσεων γης,
β. Από τις προγραμματικές δηλώσεις που είχατε κάνει στη Βουλή στις 20 Μαρτίου του 2004, στις οποίες και πάλι τονίσατε με έμφαση την προτεραιότητα που δίνετε σε αυτά τα δύο ζητήματα (προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και εθνικός σχεδιασμός χρήσεων γης), και
γ. Από τον πρόσφατο εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος.
Με τη επιστολή μας αυτή, θα θέλαμε να σας μεταφέρουμε τα ακόλουθα :
1. Η συντριπτική πλειοψηφία του χερσαίου φυσικού περιβάλλοντος της χώρας μας είναι τα δάση και οι δασικές μας εκτάσεις. Το αποτελεσματικότερο εργαλείο που διαθέτουμε σήμερα για την ανάδειξη, την οριοθέτηση και τη μελλοντική διαχείριση αυτών των εκτάσεων, είναι οι Δασικοί Χάρτες.
Πάνω σε αυτούς τους χάρτες :
1.1 Αποτυπώνουμε με ακρίβεια τα όρια των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων
της κάθε περιοχής,
1.2 Αποτυπώνουμε τις χορτολιβαδικές και λοιπές εκτάσεις που δεν εμπίπτουν στις
διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, και
1.3 Αποτυπώνουμε τα όρια όλων των υπολοίπων εκτάσεων που είχαν στο παρελθόν και έχουν και σήμερα άλλες χρήσεις (αγροτικές εκτάσεις, οικισμοί κλπ).
Οι χάρτες αυτοί ελέγχονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες, και αφού εγκριθούν, αναρτώνται, έτσι ώστε ο κάθε πολίτης να μπορεί να υποβάλλει τις αντιρρήσεις του για το οποιοδήποτε κομμάτι γης έχει τυχόν διαφορετική άποψη.
Από τη στιγμή που οριστικοποιηθεί η μορφή τους, αποτελούν επίσημο δημόσιο έγγραφο, στο οποίο ανά πάσα στιγμή μπορούν να ανατρέξουν, τόσο οι πολίτες, όσο και οι οποιεσδήποτε ενδιαφερόμενες υπηρεσίες.
Για να συνταχθούν οι Δασικοί Χάρτες μιας περιοχής :
α. Χρησιμοποιούμε και φωτοερμηνεύουμε τις διαθέσιμες αεροφωτογραφίες (ξεκινώντας από τις αεροφωτογραφίες του 1945, οι οποίες είναι οι παλαιότερες διαθέσιμες αεροφωτογραφίες που καλύπτουν το σύνολο σχεδόν της χώρας),
β. Κάνουμε εκτεταμένες επίγειες αυτοψίες για να ελέγξουμε πάνω στο έδαφος τα αποτελέσματα της φωτοερμηνείας,
γ. Λαμβάνουμε υπόψη μας και αποτυπώνουμε όλες τις τελεσίδικες διοικητικές πράξεις που έχουν εκδώσει οι δημόσιες υπηρεσίες και χαρακτηρίζουν κάποια συγκεκριμένα τμήματα γης (π.χ. εκτάσεις που έχουν κηρυχθεί αναδασωτέες, δασικές εκτάσεις που έχουν παραχωρηθεί για αγροτική χρήση κλπ), και τέλος
δ. Με τη βοήθεια των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS) επεξεργαζόμαστε όλες αυτές τις πληροφορίες και δημιουργούμε τους αντίστοιχους χάρτες (τόσο σε έντυπη, όσο και σε ψηφιακή μορφή), ενώ δημιουργούμε παράλληλα και τις αντίστοιχες Βάσεις Δεδομένων στις οποίες καταχωρείται πλέον το κάθε τμήμα γης με τα στοιχεία που το χαρακτηρίζουν (για παράδειγμα, ανέκαθεν δασικές εκτάσεις, ανέκαθεν γεωργικές εκτάσεις, εκτάσεις που ήταν παλιά δάση και στη συνέχεια άλλαξαν χρήση κλπ).
Να σημειώσουμε τέλος ότι από τη στιγμή που για μια περιοχή συντάχθηκαν οι Δασικοί της Χάρτες, για την περιοχή αυτή διαθέτουμε ταυτόχρονα και το καλύτερο και το πλέον σύγχρονο τοπογραφικό υπόβαθρο που μπορεί να έχει στη διάθεσή του ένας επιστήμονας (Ψηφιακό Μοντέλο Εδάφους και ορθοφωτοχάρτες κλίμακας 1:5.000), για να διαχειριστεί από εκεί και πέρα τις συγκεκριμένες εκτάσεις (να οργανώσει την αντιπυρική τους προστασία, να σχεδιάσει στο χώρο και στο χρόνο τις επιμέρους παρεμβάσεις του κλπ).
2. Μία από τις σοβαρότερες προσπάθειες που έκανε στο παρελθόν το Ελληνικό Δημόσιο για να συντάξει αυτούς τους χάρτες, ήταν τα συνεργεία του "Δασικού Κτηματολογίου" που ιδρύθηκαν με τον Νόμο 248/1976.
Η προσπάθεια αυτή απέτυχε στην πορεία, για τρεις κυρίως λόγους :
Ι. Γιατί τα συνεργεία εκείνα δεν διέθεταν, ούτε τα μέσα, αλλά ούτε και την τεχνογνωσία που διαθέτουμε σήμερα (δεν υπήρχαν ορθοφωτοχάρτες, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών κλπ),
ΙΙ. Γιατί ο σχεδιασμός που είχε γίνει δεν επέτρεπε τη γρήγορη εξέλιξη του έργου (τα συνεργεία εκείνα έκαναν στην πραγματικότητα κτηματολόγιο, δηλαδή επεξεργάζονταν ταυτόχρονα και τους τίτλους ιδιοκτησίας των ιδιοκτητών που είχαν
γεωτεμάχια μέσα ή στις παρυφές των δασικών εκτάσεων), και
ΙΙΙ. Γιατί το όλο εγχείρημα βασίστηκε στη λογική ότι οι χάρτες θα γινόντουσαν από δημοσίους υπαλλήλους, με ότι αυτό συνεπάγεται (καθυστερήσεις και περικοπές στις προσλήψεις, συγκεκριμένα ωράρια, συνεχείς αλλαγές Προϊσταμένων, Διευθυντών, Υπουργών κλπ).
3. Η τελευταία μεγάλη προσπάθεια που έγινε στη χώρα μας για τη σύνταξη των Δασικών Χαρτών, ήταν στο πλαίσιο των μελετών του Εθνικού Κτηματολογίου.
Στο πλαίσιο αυτό :
α. Θεσμοθετήθηκαν με τον Νόμο 2664/1998 οι διαδικασίες ανάθεσης, σύνταξης, ελέγχου και κύρωσης των Δασικών Χαρτών,
β. Θεσμοθετήθηκαν σύγχρονες τεχνικές προδιαγραφές σύνταξης των χαρτών (ΦΕΚ 1358/01.07.1999), και
γ. Ανατέθηκε σε ιδιώτες Δασολόγους μελετητές η σύνταξη των Δασικών Χαρτών για όλους τους ΟΤΑ που είχαν κηρυχτεί υπό κτηματογράφηση.
Παρά τις δυσκολίες που εκ των πραγμάτων είχε αυτό το εγχείρημα (καθυστερήσεις για την "ωρίμανση" και την οριστικοποίηση αυτών των πρωτόγνωρων διαδικασιών), το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν να συνταχθούν μέσα σε δύο μόλις χρόνια, καθώς και να ελεγχθούν και να εγκριθούν από τα αρμόδια Τμήματα της Δασικής Υπηρεσίας, οι Δασικοί Χάρτες για μια συνολική έκταση 8,4 εκατομμυρίων στρεμμάτων περίπου (όση δηλαδή και η έκταση που κάλυπταν οι ΟΤΑ που είχαν κηρυχθεί υπό κτηματογράφηση).
Δυστυχώς όμως η προσπάθεια αυτή δεν είχε την ανάλογη συνέχεια, και αυτό για τον εξής κυρίως λόγο : Από τη στιγμή που η σύνταξη των Δασικών Χαρτών ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την εξέλιξη του Εθνικού Κτηματολογίου, όλα τα προβλήματα του συγκεκριμένου έργου (κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, διακοπή χρηματοδότησης, νέοι σχεδιασμοί κλπ), μεταφέρθηκαν αυτόματα και στους Δασικούς Χάρτες.
Και αυτό, παρά το γεγονός ότι :
Ι. Η σύνταξη των Δασικών u935 Χαρτών αποτέλεσε ένα από τα βασικότερα επιχειρήματα της χρηματοδότησης του Εθνικού Κτηματολογίου (το οποίο εντάχθηκε και χρηματοδοτήθηκε από το ΚΠΣ στο πλαίσιο του Προγράμματος "Περιβάλλον" του ΥΠΕΧΩΔΕ), και
ΙΙ. Σύμφωνα και με τα επίσημα στοιχεία της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε., το συνολικό κόστος της σύνταξης των Δασικών Χαρτών ήταν ελάχιστο σε σχέση με το συνολικό απολογιστικό κόστος των μελετών κτηματογράφησης (για την ακρίβεια ήταν μικρότερο από το 5% των χρημάτων που συνολικά δαπανήθηκαν μέχρι σήμερα για τις μελέτες κτηματογράφησης).
4. Σαν να μην έφτανε αυτό, η "χαριστική βολή" για τους Δασικούς Χάρτες δόθηκε από την προηγούμενη Διοίκηση της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. (Διοίκηση Λάλη, επί Υπουργού
ΠΕΧΩΔΕ Βάσως Παπανδρέου).
Με πρωτοβουλία εκείνης της Διοίκησης και χωρίς να ερωτηθεί ή να ενημερωθεί κανένας απολύτως από τους αρμόδιους ή εμπλεκόμενους φορείς (Δασική Υπηρεσία, Γεωτεχνικό Επιμελητήριο, Σύλλογοι Δασολόγων κλπ), προτάθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση (στο πλαίσιο του Γ' ΚΠΣ) μια Δράση με τίτλο "οριοθέτηση δασικών εκτάσεων", για την οποία δεσμεύτηκαν χρήματα και ορίστηκαν χρονοδιαγράμματα χωρίς κανένας απολύτως να γνωρίζει το πραγματικό αντικείμενο και το αποτέλεσμά της.
Για την ακρίβεια, η προηγούμενη Διοίκηση της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε. δεσμεύτηκε απέναντι στην Ε.Ε. ότι θα οριοθετήσει όλα τα δάση και τις δασικές εκτάσεις αυτής της χώρας, μέσα σε δύο μόνον χρόνια και με 8,3 εκατ. ευρώ, χωρίς όμως να γνωρίζει ή να προτείνει τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει αυτό.
Για να βρεθεί μάλιστα το πώς θα γίνει αυτή η δουλειά, ανατέθηκε εκ των υστέρων σε ένα Ινστιτούτο στην Ιταλία (GRC) η ανακάλυψη αυτής της "μαγικής" μεθοδολογίας, το οποίο Ιταλικό Ινστιτούτο ανέθεσε κατόπιν με τη σειρά του σε άλλους (ξένους) συμβούλους αυτήν την ανακάλυψη κλπ.
Πρακτικά δηλαδή, εντελώς αυθαίρετα και έξω από οποιαδήποτε λογική, αντί να συνεχίσουμε και να βελτιώσουμε τη δουλειά που είχε ήδη αποδείξει τα αποτελέσματά της, η χώρα δέσμευσε πόρους και δεσμεύτηκε σε χρονοδιαγράμματα, μόνο και μόνο για να αποδείξουν κάποιοι "υπεύθυνοι" ότι έχουν νέες και περισσότερο καινοτόμες ιδέες από αυτές που είχε η Διοίκηση του οργανισμού την οποία διαδέχθηκαν.
5. Ο εθνικός χωροταξικός σχεδιασμός των χρήσεων γης, προϋποθέτει ότι γνωρίζουμε τον χαρακτήρα των εκτάσεων αυτής της χώρας, και με βάση αυτόν τον χαρακτήρα σχεδιάζουμε και αποφασίζουμε τις μελλοντικές χρήσεις τους.
Στο τελικό πρακτικό του επίπεδο, ο σχεδιασμός αυτός καταλήγει στο να οριοθετήσουμε συγκεκριμένα τμήματα γης που επιτρέπεται και μπορούν να αλλάξουν χρήσεις.
Για αυτόν ακριβώς το λόγο, ένα από τα πολυτιμότερα "εργαλεία" αυτής της τελικής
οριοθέτησης είναι και οι Δασικοί Χάρτες.
6. Εκτός όμως από τη συμβολή τους στον εθνικό χωροταξικό σχεδιασμό χρήσεων γης και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος,
Ι. Οι Δασικοί Χάρτες αποτελούν το μοναδικό μέσο που διαθέτει το ελληνικό δημόσιο για να χαρτογραφήσει και να προστατεύσει την χερσαία περιουσία του.
Χαρακτηριστικά σας αναφέρουμε ότι οι μοναδικές ουσιαστικά δηλώσεις ιδιοκτησίας που έκανε το ελληνικό δημόσιο στο πλαίσιο των μέχρι σήμερα μελετών κτηματογράφησης, έγιναν με βάση τους Δασικούς Χάρτες.
ΙΙ. Η σύνταξη των Δασικών Χαρτών σε μια περιοχή σημαίνει πρακτικά το τέλος όλων των υπόγειων συναλλαγών και όλης της διαφθοράς που μπορεί να υπάρχει σήμερα με τον δασικό ή μη χαρακτηρισμό των επιμέρους εκτάσεων αυτής της περιοχής. Ο καθένας γνωρίζει πλέον (επίσημα και τελεσίδικα) τον χαρακτήρα της κάθε έκτασης, και αυτό δεν αλλάζει και δεν αλλοιώνεται με οποιουδήποτε τύπου υποσχέσεις ή παρεμβάσεις.
IΙΙ. Έτσι, εκεί όπου έχουμε Δασικούς Χάρτες σταματάει πλέον και η ταλαιπωρία, αλλά και οι συνεχείς δικαστικές διενέξεις για το συγκεκριμένο ζήτημα, τόσο των πολιτών, όσο και όλων των εμπλεκομένων υπηρεσιών.
ΙV. Να σημειώσουμε τέλος ότι η σύνταξη των Δασικών Χαρτών αποτελεί ρητή Συνταγματική υποχρέωση του κράτους, τόσο από το Σύνταγμα του 1977, όσο και από τη Συνταγματική αναθεώρηση του 2000.
7. Παρόλα αυτά, συνεχίζουμε να είμαστε η μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία δεν υπάρχουν σήμερα Δασικοί Χάρτες για ολόκληρη την επικράτειά της.