Πρόταση συντονισμένης εφαρμογής των Οδηγιών και των Κανονισμών της Ε.Ε. καθώς και των Αναπτυξιακών Σχεδιασμών στον Κορινθιακό Κόλπο
Ομοσπονδία Οικολογικών Οργανώσεων Κορινθιακού «Η ΑΛΚΥΩΝ»
Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων
GREENPEACE
Οικολογική Κίνηση Πάτρας
Οικολογική Κίνηση Κορινθίας
Προς: κ. Γ. Τσιρώνη
Υπουργό Αναπληρωτή Περιβάλλοντος και Ενέργειας,
αρμόδιο για θέματα Περιβάλλοντος
Θέμα: Πρόταση συντονισμένης εφαρμογής των Οδηγιών και των Κανονισμών της Ε.Ε. καθώς και των Αναπτυξιακών Σχεδιασμών στον Κορινθιακό Κόλπο
α) Οδηγία για τους Οικότοπους (ΗD, 92/43/EOK)
β) Οδηγία για τα ύδατα (WFD 2000/60 EE),
γ) Ευρωπαϊκός Κανονισμός Μεσογειακής Αλιείας 1967/2006,
δ) Οδηγία για τη Θαλάσσια Χωροταξία, 2014/89 ΕΕ
ε) Πρωτόκολλο της Βαρκελώνης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ).
ζ) Εθνική Στρατηγική για την Βιοποικιλότητα
Στο πλαίσιο του προγράμματος «Εποπτεία και Αξιολόγηση της Κατάστασης Διατήρησης ειδών και τύπων οικοτόπων της Ελλάδας» που ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2015, ο Κορινθιακός κόλπος αναδείχθηκε ως περιοχή ειδικού ενδιαφέροντος για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα και κατατέθηκε σχέδιο ένταξης σημαντικού τμήματος αυτού εντός του Ευρωπαϊκού Δικτύου Προστασίας NATURA 2000.
Πέραν αυτών η Χώρα μας πρέπει μέχρι το 2021 να έχει υλοποιήσει χωροταξικά σχέδια στη θάλασσα, σύμφωνα με την Οδηγία για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό [Marine Spatial Planning (2014/89)]. Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός στον Κορινθιακό Κόλπο, σε συνδυσμό με τα χερσαία χωροταξικά σχέδια, αποτελούν μια σοβαρή βάση για την εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ) [Πρωτόκολλο Βαρκελώνης].
Ο Κορινθιακός κόλπος είναι ένα ημίκλειστο και ευαίσθητο θαλάσσιο σύστημα με σχετικά μεγάλα βάθη και ένα αβαθές "στόμιο" επικοινωνίας με το ανοιχτό πέλαγος. Παρουσιάζει ποικιλία γεωμορφών (χερσαίων και θαλάσσιων) και δέχεται σημαντικές πιέσεις από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Χαραχτηρίζεται επίσης από μεγάλης σημασίας ιδιαιτερότητες όπως:
- Η παρουσία λιβαδιών Ποσειδωνίας (Τύπος Οικοτόπου 1120* -προτεραιότητας για την ΕΕ) και άλλων θαλάσσιων φανερόγαμων (π.χ. Cymodocea nodosa) στην ευρύτερη περιοχή του Κορινθιακού κόλπου.
- Η καταγεγραμμένη παρουσία κοραλλιογενών σχηματισμών (υποτύπος του Οικοτόπου 1170) στις νότιες και ανατολικές ακτές του κόλπου, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται η ακόμα ευρύτερη κατανομή τους. Πρόκειται για υψηλής βιολογικής, λειτουργικής και αισθητικής σημασίας υποθαλάσσια τοπία.
- Στην περιοχή του Κορινθιακού Κόλπου διαβιούν και τα 4 είδη δελφινιών που συναντώνται στις ελληνικές θάλασσες: το ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus), το κοινό δελφίνι (Delphinus delphis), το ζωνοδέλφινο (Stenella coeruleoalba) και το σταχτοδέλφινο (Grampus griseus). Είναι εντυπωσιακό το ότι σε ένα σχετικά μικρό και κλειστό κόλπο συναντάται μια τόσο υψηλή βιοποικιλότητα ανώτερων θηρευτών. Οι πληθυσμοί των δελφινιών στον Κορινθιακό κόλπο παρουσιάζουν τρεις παγκόσμιες μοναδικότητες: α) Ο πληθυσμός των ζωνοδέλφινων είναι ο μοναδικός γνωστός στον κόσμο που ζεί σε ένα κλειστό κόλπο, σε μεγάλη απόσταση και απομονωμένος από το ανοικτό πέλαγος, β) τα 3 από τα 4 είδη που ζουν στα βαθιά νερά του κόλπου σχηματίζουν σταθερά μικτά κοπάδια μιας πολύ-ειδικής κοινωνίας, τα οποία δεν παρατηρούνται πουθενά αλλού στον κόσμο, γ) τα ζωνοδέλφινα και τα κοινά δελφίνια αναπαράγονται μεταξύ τους σχηματίζοντας υβρίδια που δεν έχουν παρατηρηθεί πουθενά αλλού στον κόσμο.
Προτείνουμε:
- Να βελτιωθεί η υπάρχουσα χαρτογράφηση των λιβαδιών Ποσειδωνίας που έγινε σε εθνική κλίμακα. Ο Κορινθιακός Κόλπος αποτελεί ένα υπόδειγμα περιφερειακής κλίμακας για περαιτέρω μελέτη. Επίσης να μελετηθεί η εξάπλωση ξενικών ειδών (όπως π.χ. τα Χλωροφύκη του γένους Caulerpa).
- Να γίνει η χαρτογράφηση των σημαντικών προστατευόμενων ενδιαιτημάτων των «κοραλλιογενών ενδιαιτημάτων» και «ασβεστοφυκικών βυθών» [όπως ορίζει ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός Μεσογειακής Αλιείας (1967/2006)].
- Να εφαρμοστούν α) άμεσα μέτρα προστασίας των τεσσάρων ειδών δελφινιών του Κορινθιακού κόλπου λόγω και της παγκόσμιας μοναδικότητάς τους και β) σύγχρονες μέθοδοι για τον υπολογισμό της απόλυτης αφθονίας των πληθυσμών τους με τρόπο που θα εξασφαλίζει την συχνή παρακολούθηση των πληθυσμιακών τάσεων. Επίσης να δημιουργηθεί και να υποστηριχθεί ένα τοπικό δίκτυο καταγραφής, δειγματοληψίας και ανάλυσης ιστών και στομαχικών περιεχομένων των δελφινιών που εκβράζονται, ώστε να παρακολουθείται τόσο η υγεία των πληθυσμών τους, όσο και ο βαθμός βιο-συσσώρευσης ρυπαντών στο οικοσύστημα.
- Να αποτελέσει ο Κορινθιακός κόλπος τον χώρο της πιλοτικής εφαρμογής στα πλαίσια των υποχρεώσεων της χώρας μας για τη υλοποίηση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (Οδηγία 2014/89 ΕΕ)
- Να γίνει ένα συντονισμένο ερευνητικό ωκεανογραφικό πρόγραμμα. Οι οικοτοπικές ιδιαιτερότητες, οι μοναδικότητες ειδών και βιοκοινωνιών, ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, η εφαρμογή των αρχών της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ) απαιτούν την πολύ καλή γνώση της δυναμικής και της λειτουργίας του ημίκλειστου θαλάσσιου συστήματος του Κορινθιακού Κόλπου, τό οποίο επιτυγχάνεται μόνο με ενα συντονισμένο ερευνητικό ωκεανογραφικό πρόγραμμα (παρακολούθηση φυσικών, χημικών, βιολογικών παραμέτρων της στήλης του νερού, κυκλοφορία και μελέτη του μηχανισμού και του χρόνου ανανέωσης των νερών του κόλπου, ποιότητα βυθού και βενθικές βιοκοινωνιες).
Θεωρούμε ότι ο καθ' ύλην αρμόδιος φορέας για τον συντονισμό και την εφαρμογή όλων των ως άνω δράσεων είναι το Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΑΠΕΝ), το οποίο πρέπει να συντονίσει και τα υπόλοιπα υπουργεία προς την κατεύθυνση ενός ολιστικού σχεδιασμού και υλοποίησης αυτού.
Το παρόν κείμενο είναι αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας και διαρκούς συνεργασίας μεταξύ των οργανώσεων και των κάτωθι ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων: Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών ‘’ΠΕΛΑΓΟΣ’’, Πανεπιστήμιο Πατρών,
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών
Με εκτίμηση
Ομοσπονδία Οικολογικών Οργανώσεων Κορινθιακού «Η ΑΛΚΥΩΝ», Πανελλήνιο Δίκτυο Οικολογικών Οργανώσεων, GREENPEACE, Οικολογική Κίνηση Πάτρας, Οικολογική Κίνηση Κορινθίας