Κλιματική αλλαγή: Προσπάθεια αποτροπής της ή προσαρμογή σ’ αυτήν;
Toυ Σαράντη Δημητριάδη, ομότιμου καθηγητή γεωλογίας ΑΠΘ. Με αφορμή δύο άρθρα στη χθεσινή (5/8/2018) Καθημερινή.
|
Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερο παράδειγμα για τις δύο διαφορετικές οπτικές (στην πραγματικότητα προτεινόμενες ή προωθούμενες πολιτικές) αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής από αυτό που μπορεί κανείς να δει σε δύο αντικριστές σελίδες της χθεσινής (5/8/218) Καθημερινής, συνεπτυγμένες σε δύο άρθρα: ένα της Ευρυδίκης Μπερσή (σελ. 4) και ένα του Ακαδημαϊκού κ. Χρήστου Ζερεφού (σελ. 5). Και τα δύο βέβαια στηρίζονται σε απόψεις και συμπεράσματα πληθώρας ειδικών επιστημόνων (κατ’ εξοχήν το άρθρο της κ. Μπερσή σε βαρυσήμαντη μελέτη του Nathaniel Rich δημοσιευμένη πρόσφατα σε ένα συνολικό τεύχος του New York Times magazine, και απόψεις -ήδη από το 1980- του James Hansen επικεφαλής του Ινστιτούτου Goddard της NASA). Το άρθρο όμως του κ. Ζερεφού εκφράζει, πέραν και από τις προσωπικές του απόψεις ως ειδικού επί του θέματος επιστήμονα, επί πλέον και την επίσημη άποψη της Επιτροπής Μελέτης των Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) της Τράπεζας της Ελλάδος, επιτροπής της οποίας εξάλλου συντονιστής είναι ο κ. Ζερεφός. Οι δε απόψεις αυτής της Επιτροπής δεν αφίστανται και πολύ από τις κατευθυντήριες γραμμές της επίσημης πολιτικής της Ελλάδας έναντι του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Μόλις πριν λίγες μέρες εξάλλου μάθαμε ότι συνεδρίασε στο ΥΠΕΝ η νεοσυσταθείσα 22μελής Εθνική Επιτροπή για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (δήλωση αναπλ. Υπουργού κ. Σ. Φάμελλου που είναι και ο προεδρεύων της) και στην οποία, απόλυτα δικαιολογημένα, συμμετέχει και ο κ. Ζερεφός.
Παραθέτω αποσπάσματα από την κατάληξη των δύο άρθρων της Καθημερινής της παρελθούσης Κυριακής για να καταδείξω, με τα συνιστώμενα σε κάθε μία μέτρα ενόψει της επελαύνουσας κλιματικής αλλαγής, τις δύο οπτικές (τις δύο πολιτικές) για την αντιμετώπισή της:
Από το άρθρο της κ. Μπερσή:
(απόψεις του Nathaniel Rich): «Αυτή τη στιγμή η παγκόσμια θερμοκρασία έχει ανέβει κατά μέσον όρο ένα βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο, ενώ έχουν «κλειδώσει” στο κλιματικό σύστημα αυτοτροφοδοτούμενες διαδικασίες που θα οδηγήσουν την άνοδο στον περίπου 1,5 βαθμό Κελσίου. Αν θέλουμε να συγκρατήσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας στους δύο βαθμούς Κελσίου, ώστε ο κόσμος σε λίγες δεκαετίες να μοιάζει κάπως με τον σημερινό, χρειάζεται να σταματήσουν άμεσα οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα, με παγκόσμια δράση για τον αναπροσανατολισμό των οικονομιών. Πρόσφατη μελέτη που εξετάζει την τάση των εκπομπών ρύπων υποστηρίζει ότι οι πιθανότητες να επιτύχουμε κάτι τέτοιο είναι μία στις 20»
(απόψεις του James Hansen): «Η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας κατά δύο βαθμούς Κελσίου είναι καταστροφή σε αργή κίνηση. Η άνοδος κατά τρείς βαθμούς είναι συνταγή για σύντομη καταστροφή, με την απώλεια των περισσότερων παράκτιων πόλεων. Τέσσερις βαθμοί: μόνιμη ξηρασία στην Ευρώπη , γιγάντιες εκτάσεις της Κίνας της Ινδίας και του Μπαγκλαντές μετατρέπονται σε έρημο. Πέντε βαθμοί, πιθανό τέλος του ανθρώπινου πολιτισμού».
Συνεχίζει το άρθρο της η κ. Μπερσή επικαλούμενη λόγια του Jhon Sununu, πρώην συμβούλου του προέδρου Μπούς του πρεσβύτερου: «Όταν ο Hansen προειδοποιούσε τη δεκαετία του 1980 ότι χρειάζονται άμεσες αλλαγές στο ενεργειακό σύστημα, ο κόσμος είχε την πολυτέλεια να υποστηρίζει ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προέβλεπε δεν έχουν ακόμα γίνει αισθητά. Εκείνη την περίοδο οι ηγέτες προσπαθούσαν να δώσουν την εντύπωση ότι υποστηρίζουν την πολιτική για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, χωρίς να προβούν σε δεσμεύσεις που θα είχαν σοβαρό κόστος. Περίπου στο ίδιο σημείο βρισκόμαστε και σήμερα». Και καταλήγει το άρθρο της κ. Μπερσή: «Είναι αλήθεια ότι χρειάζεται πολύ κουράγιο ώστε να σηκώσουν οι πολιτικοί το βλέμμα στον ορίζοντα πέρα από τις επόμενες εκλογές. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα το κάνουν, όσο η κοινή γνώμη δεν απαιτεί ριζικό αναπροσανατολισμό των οικονομιών μακριά από τα ορυκτά καύσιμα. Δεν θα το κάνουν ακόμα και αν έχουν δει με τα μάτια τους την καταστροφή».
Από το άρθρο του κ. Ζερεφού:
«Το κόστος της ανθρωπόκαινης περιόδου στην Ελλάδα μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα έχει υπολογιστεί από την Τράπεζα της Ελλάδος ότι θα είναι διπλάσιο του χρέους της χώρας. Με προσαρμογή (στα ακραία φαινόμενα) αυτό μπορεί να περιοριστεί στα 400 δις ευρώ! Η προσαρμογή θα γίνει με τις οδηγίες που έχουν δημοσιευθεί και ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία προσαρμοσμένες στις ανάγκες της κάθε περιφέρειας της χώρας. Δεδομένου ότι η συχνότητα εμφάνισης των ακραίων καταστάσεων θα συνεχίσει να αυξάνεται, η εκπαίδευση στην αντιμετώπιση κινδύνων της ανθρωπόκαινης περιόδου είναι προϋπόθεση για κάθε προσαρμογή. Όπως εκπαιδευτήκαμε για τους σεισμούς, έτσι πρέπει και για τα ακραία φαινόμενα» …. « Η οικονομική και η περιβαλλοντική κρίση συνέπεσαν στη χώρα μας. Για τον λόγο αυτόν πρέπει να είμαστε ακόμα πιο προσεκτικοί και να προσπαθήσουμε να μειώσουμε το ‘’αποτύπωμα άνθρακα’’ του καθενός μας, για ένα ασφαλέστερο και καλύτερο αύριο».
Παρόλο που ο κ. Ζερεφός δεν εστιάζει ειδικότερα στην κλιματική αλλαγή, πολλά από όσα αναφέρει έχουν αυτήν ως πρωταρχική γενεσιουργό αιτία. Και παρόλο που οι συμβουλές για εκπαίδευση και αύξηση της προσοχής μας για τα φαινόμενα αυτά είναι και απαραίτητη και αυτονόητη, δεν γίνεται όμως στο άρθρο του καμιά νύξη για το πώς (με ποιες ρηξικέλευθες όπως απαιτούνται) αλλαγές στην πολιτική που αφορά το ενεργειακό μοντέλο θα μπορούσαμε όχι να προσαρμοστούμε αλλά να αναστρέψουμε τον κατήφορο προς την καταστροφή στην οποία μας οδηγεί η κλιματική αλλαγή.Καμία αναφορά ειδικότερα σε μια πολιτική απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Η μείωση του «προσωπικού αποτυπώματος άνθρακα” από τον καθένα μας μάλλον ως αόριστο ευχολόγιο μοιάζει και δύσκολο να επιτευχθεί άλλωστε. Ενώ δε για τους σεισμούς η λήψη μέτρων πρόληψης είναι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε μιας και δεν μπορούμε να επέμβουμε στο γενεσιουργό αίτιό τους, για την κλιματική αλλαγή όμως και το γενεσιουργό αίτιο γνωρίζουμε και μπορούμε να το εξαλείψουμε, έστω και σταδιακά, χωρίς όμως πια περιθώρια και άλλης καθυστέρησης. Και δεν μπορούμε ασφαλώς να προσδοκούμε αύξηση της συνεισφοράς των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας, όταν παράλληλα σχεδιάζουμε και έχουμε ήδη προωθήσει, μέσω μιας άλλης Δ/νσης του ΥΠΕΝ, την παράδοση όλης της δυτικής μας επικράτειας στις πετρελαϊκές εταιρείες για έρευνα και εξόρυξη ορυκτών καυσίμων. Με πολύ «αισιόδοξες” μάλιστα προοπτικές για ανακάλυψη και εκμετάλλευση μεγάλων κοιτασμάτων αυτού που η χρήση του είναι ο κύριος παράγοντας της κλιματικής αλλαγής. Αναρωτιέται κανείς αν τα όποια προσδοκώμενα οφέλη για την εθνική μας οικονομία από την εξόρυξη υδρογονανθράκων αρκούν για να καλύψουν τα 400 δις ευρώ που αυτή θα απολέσει, έστω και με την αναφερόμενη προσαρμογή, λόγω μιας ανεξέλεγκτης κλιματικής αλλαγής, συν ίσως τις σημαντικές ζημιές που θα προστεθούν από ένα μη δυνατό να αποκλεισθεί καταστροφικό συμβάν στην ξηρά ή στην θάλασσά μας από τις εξορύξεις αυτές. Και αναρωτιέται κανείς αν είναι γι’ αυτό που ένα από τα μέλη της Εθνικής Επιτροπής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή είναι μία Ανώτερη Δ/ντρια του ομίλου Ελληνικά Πετρέλαια.
Ας έχουμε δε υπόψη ότι: ενώ οι μεγαλύτεροι από εμάς θα δούμε μόνο τα πρώτα σημάδια μιας δραματικής κλιματικής αλλαγής, τα παιδιά και τα εγγόνια μας όμως θα τη βιώσουν σε όλο της το ‘’άγριο μεγαλείο’’. Εκτός αν επέμβουμε έγκαιρα και την σταματήσουμε όσο είναι καιρός. Με τον μόνο που υπάρχει δραστικό τρόπο: την παγκόσμια, και δική μας συνεπώς, άμεση εφαρμογή της ταχύτερης δυνατής απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Και την παύση εννοείται αναζήτησης και εξόρυξης νέων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.