Ελπίδα για τους παράκτιους αλιείς μικρής κλίμακας στη Μεσόγειο

Καθώς στεκόμασταν στην άκρη του κολπίσκου, έφταναν μία-μία μικρές βάρκες. Τα πληρώματά τους ήταν κυρίως ζευγάρια, ο σύζυγος και η σύζυγος, οδηγώντας τις βάρκες τους στον όρμο Gökova, μια από τις πιο όμορφες και ανέγγιχτες περιοχές στην Τουρκία, όπου τα πεντακάθαρα γαλαζοπράσινα νερά έρχονται από τα βουνά και καταλήγουν στη θάλασσα.

Οι επισκέπτες ψαράδες επιβιβάστηκαν στις βάρκες και πήραν θέση, έτοιμοι να βοηθήσουν τους ντόπιους ψαράδες σαν να γνώριζαν ο ένας τον άλλο από πάντα. «Ψάρι δώσε μου και την ψυχή μου πάρε » έλεγαν, ζητώντας να βοηθήσουν στο ξεψάρισμα από τα δίχτυα. Οι ντόπιοι Τούρκοι ψαράδες κοιτάχτηκαν μεταξύ τους και γέλασαν με αυτή την ξαφνική περιέργεια και το ενδιαφέρον.

«Σου λείπει το ψάρεμα»; «Φυσικά, είμαι ψαράς. Αυτό είναι η ζωή μου. Όταν βλέπω ψαροκάικα, αισθάνομαι σαν στο σπίτι μου» είπε ο Sebastijan από το Εθνικό Πάρκο Telašćica της Κροατίας, καθώς επιβιβαζόταν σε μια βάρκα για να βοηθήσει. Αυτή η σκηνή επαναλήφθηκε πολλές φορές κατά τη διάρκεια της διήμερης επίσκεψης, όπως και τα γέλια και τα χαμόγελα. Υπήρξε μια άμεση και ενστικτώδης σύνδεση μεταξύ όλων των ψαράδων κι ας μην είχαν ξανασυναντηθεί ποτέ στο παρελθόν. Άρχισαν να ανταλλάζουν φωτογραφίες με ψάρια-«τρόπαια» καθώς και ερωτήσεις στα ιταλικά, τα ελληνικά, τα γαλλικά, τα αραβικά, τα κροατικά και τα τουρκικά, σχετικάμε την ψαριά, τα ξενικά είδη, τα αλιευτικά εργαλεία, το μέγεθος του ματιού των διχτυών, τον καιρό και άλλα θέματα που σχετίζονται με την καθημερινή ζωή των παράκτιων αλιέων.

Είχαμε προσκαλέσει 18 αλιείς μικρής κλίμακας από 14 κοινότητες αλιέων στην Ιταλία, την Κροατία, την Ελλάδα, την Αλγερία, την Τυνησία και την Τουρκία στον κόλπο Gökova, στην περιοχή Akyaka. Όλοι οι επισκέπτες αλιείς συμμετέχουν σε μια πρωτοβουλία του WWF που στοχεύει στον μετασχηματισμό της παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας στη Μεσόγειο. Πολλοί από αυτούς τους αλιείς έχουν ήδη ακούσει για την επιτυχημένη ιστορία του κόλπου Gökova, από τις παρουσιάσεις που έγιναν στη Μάλτα τον Σεπτέμβριο του 2018, στο πλαίσιο του FAO-GFCM High Level Conference. Γνωρίζουν για την εντυπωσιακή ανάκαμψη της θαλάσσιας ζωής στην περιοχή της Gökova και θέλουν να δουν τα αποτελέσματα με τα μάτια τους.

Η πρώτη μέρα ξεκίνησε με την επιβίβαση όλων σε ένα παραδοσιακό ξύλινο σκάφος για να εξερευνήσουν τον κόλπο. Το σκάφος έσφυζε  από ζωή, με τους διερμηνείς να προσπαθούν σκληρά να μη χάσουν ούτε μια λεπτομέρεια από τη γνώση που μοιράζονταν μεταξύ τους οι αλιείς. Ο Özkan Anil, γενικός συντονιστής της Mediterranean Conservation Society (τοπική ΜΚΟ) πήρε τον λόγο, εξηγώντας τις προκλήσεις και την επιτυχία του δικτύου των 6 περιοχών απαγόρευσης αλιείας και του προγράμματος φύλαξης που δημιουργήθηκε το 2010, σε απάντηση της υποβάθμισης των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών συνθηκών που αντιμετώπιζε η παράκτια αλιεία  στην περιοχή.

Η αρχική ιδέα να δημιουργηθούν 2 δίκτυα ζωνών απαγόρευσης αλιείας προήλθε από την τοπική ΜΚΟ, αλλά οι αποφάσεις για το πού ακριβώς θα δημιουργηθούν και πόσες θα είναι τελικά οι προστατευόμενες περιοχές ελήφθησαν από τους ίδιους τους αλιείς, οι οποίοι πρότειναν την οριοθέτηση 4 ακόμα ζωνών απαγόρευσης αλιείας Αυτό ήταν ένα κρίσιμο βήμα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η τοπική κοινότητα θα συμφωνήσει με το εγχείρημα και θα στηρίξει την τόσο απαραίτητη θαλάσσια προστασία.

Οι ντόπιοι αλιείς επιφορτίστηκαν με τον ρόλο  να παρακολουθούν και να καταγγέλλουν παράνομες αλιευτικές δραστηριότητες στις αρμόδιες αρχές,  γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ της τοπικής γνώσης και του μηχανισμού ελέγχου. Τρεις ντόπιοι αλιείς εκπαιδεύτηκαν ως φύλακες, και τους παρασχέθηκε από ένα σκάφος επιτήρησης. Τώρα, έχοντας ολοκληρώσει τις πανεπιστημιακές τους σπουδές, συνεργάζονται στενά με τους τοπικούς αλιείς που καταγγέλλουν παράνομες δραστηριότητες εντός της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής.  Χρησιμοποιούν μάλιστα εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας: επιτήρηση με drones και εφαρμογή στα κινητά για την απευθείας καταγγελία παράνομων δραστηριοτήτων. «Αν θέλεις να είναι αποτελεσματικά τα δίκτυα των ζωνών απαγόρευσης αλιείας, υπάρχει μόνο ένας τρόπος: επιτήρηση, επιτήρηση, επιτήρηση!» λέει ο Δρ. Harun Güçlüsoy, ένας ερευνητής που είχε ενθαρρύνει τη συμμετοχή των αλιέων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για τη δημιουργία της προστατευόμενης περιοχής.

Ημέρα 2η. Η ομάδα κατευθύνεται προς τον τοπικό συνεταιρισμό, ακριβώς δίπλα στο λιμάνι όπου χτυπά η καρδιά του χωριού. Ο Can Görgün είναι ο πρόεδρος του συνεταιρισμού από την ίδρυσή του το 1991. Μαζί με τον Ercüment Altınsoy, τον πιο παλιό εκείνης της αρχικής «συμμορίας», εξήγησε με λεπτομέρειες στους ακροατές του πώς ακριβώς λειτουργεί ο συνεταιρισμός. Σήμερα υπάρχουν 25 «πραγματικοί αλιείς» στον συνεταιρισμό, όπως ορίζει με αίσθημα υπερηφάνειας εκείνους που είναι πραγματικά αφοσιωμένοι στο επάγγελμά τους και στην περιβαλλοντική προστασία της περιοχής. «Νομίζω ότι θα έπρεπε να θαυμάσετε αυτούς εδώ τους ανθρώπους (στην Gökova) επειδή έχουν επενδύσει τον χρόνο τους, την ενέργειά τους και δικά τους κεφάλαια προκειμένου να δουλέψει όλο αυτό το εγχείρημα» σχολίασε ο Stipe Nedoklan της Κροατικής Εθνικής Πλατφόρμας.

Η συνεργασία στο πλαίσιο ενός συνεταιρισμού έχει πολλά πλεονεκτήματα για τους αλιείς. Προσφέρει μια οργανωμένη δομή που τους επιτρέπει να έχουν καλύτερη εκπροσώπηση σε διάφορες σχετικές  με τον κλάδο πλατφόρμες δίνοντάς τους την ευκαιρία να ακούγονται οι απόψεις τους και να αντιμετωπίζονται οι ανάγκες τους. Επίσης διασφαλίζει μια εγγυημένη αγορά και τιμές για την καθημερινή ψαριά τους. Παράλληλα, τους προσφέρει υποστήριξη για όλες τις νομικές προδιαγραφές σχετικά με την αλιευτική τους δραστηριότητα. Και πολλά περισσότερα.

Σήμερα, το 70% των αλιέων είναι μέλη και προωθούν την ψαριά τους μέσω του συνεταιρισμού της Akyaka, του επικρατέστερου και πιο δραστήριου συνεταιρισμού στην περιοχή.

Ο αλιευτικός συνεταιρισμός της Akyaka καταγράφει αύξηση του αλιευτικού εισοδήματος σε ποσοστό άνω του 180%, τρία χρόνια μετά τη θεσμοθέτηση των ζωνών απαγόρευσης αλιείας. Η αύξηση του εισοδήματος οφείλεται στην αυστηρότερη επιτήρηση σε αυτές τις ζώνες, που οδήγησε σε περιορισμό της ερασιτεχνικής αλιείας , όπως μαρτυρά η μείωση των αλιευτικών σκαφών, σε μείωση των ξενικών ειδών και σε αύξηση των ιχθυαποθεμάτων.

Η επιτυχία είναι εμφανής. Σε μια από τις ζώνες απαγόρευσης αλιείας, για παράδειγμα, οι θεάσεις στήρας (Ephinephelus costae), που συμβάλλει σε μεγάλο ποσοστό στο τοπικό αλιευτικό εισόδημα της κοινότητας, ήταν 34 φορές υψηλότερες το 2014 σε σχέση με το 2008. Οι θεάσεις του ίδιου είδους ήταν επίσης 8 φορές συχνότερες σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου από την εν λόγω ζώνη, αποδεικνύοντας ότι υπάρχουν θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις* μέσα σε μια σχετικά μικρή χρονική περίοδο (μικρότερη των 4 ετών). Πρόκειται για ένα πολύ θετικό αποτέλεσμα για τους τοπικούς αλιείς, που πλέον είναι σε θέση να αλιεύουν αυτά τα επιθυμητά είδη στις γειτνιάζουσες περιοχές αλιείας.

Αργότερα εκείνη την ημέρα, κάθε κοινότητα διαδοχικά είχε την ευκαιρία να περιγράψει τις δικές της προκλήσεις. Κλιματική αλλαγή, ξενικά είδη, χρονίζουσα υπεραλίευση, αναποτελεσματικές σχέσεις με τις τοπικές αρχές και άναρχη ερασιτεχνική αλιεία  ήταν τα κοινά στοιχεία που μοιράστηκαν μεταξύ τους οι αλιείς, ως παράγοντες συρρίκνωσης της μεσογειακής παράκτιας αλιείας μικρής κλίμακας. Στη συνέχεια μοιράστηκαν με την ομάδα τις λύσεις εκείνες που θα πάρουν μαζί τους φεύγοντας από τη Gökova. Ήταν μια συγκινητική κίνηση, γεμάτη ειλικρίνεια. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να μοιραστεί κανείς αυτά τα συναισθήματα, από το να παραθέσει τα λόγια των ίδιων των αλιέων.

«Πρέπει όλοι να γίνουμε πρεσβευτές για τη μείωση της πίεσης στα ιχθυαποθέματα». Marcello Peluso - Porto Cesareo, Ιταλία

«Κάποια στιγμή είχα χάσει την ελπίδα για το μέλλον μας. Μετά από αυτή τη συνάντηση, η ελπίδα μου ξαναζωντάνεψε». Δημήτρης Ζάννες – Άνδρος, Ελλάδα

«Νομίζω ότι όλοι μας θα επιστρέψουμε πιο σοφοί από αυτή τη συνάντηση. Ελπίζω ότι προσφέραμε κι εμείς κάτι στους Τούρκους φίλους μας». Χρήστος Ηλιού - Κύθνος, Ελλάδα

«Αν σταθούμε ο ένας δίπλα στον άλλο, θα πετύχουμε σπουδαία πράγματα». Ceyhan Çetin - Foça, Τουρκία.

«Είδαμε πολλά πράγματα που δεν πιστεύαμε ότι θα δούμε εδώ». Stipe Nedoklan, Εθνική Πλατφόρμα Κροατίας

«Γιατί όχι ένας ενιαίος συνεταιρισμός για όλη τη Μεσόγειο»; Salim Amorkane – Jijel (PN Taza), Αλγερία

48 ώρες. Τόσες χρειάστηκαν προκειμένου οι 20 αλιείς να γίνουν καλοί φίλοι και να μοιραστούν γνώση και εμπειρίες.

Σε τελική ανάλυση, η συνδιαχείριση αφορά το να ακούγονται διάφορες  απόψεις προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι αποφάσεις είναι όντως εμπεριστατωμένες – και αυτό είδαμε στον όρμο Gökova.

Γι’ αυτό φέραμε αυτούς τους ανθρώπους κοντά. Για να δημιουργήσουμε έναν χώρο όπου οι αλιείς ανακαλύπτουν από κοινού ευκαιρίες και εναλλακτικές επιλογές για τη διαχείριση των πόρων τους. Για να ξεκινήσει η ανάπτυξη ενός νέου και ισχυρού δικτύου αλιέων, αποφασισμένων να φέρουν θετικές αλλαγές στη Μεσόγειο. Εν τέλει, για να ενδυναμώσουμε αυτούς τους «πρωταθλητές», ώστε να αναλάβουν ευθύνη, να συνεργαστούν και να υλοποιήσουν από κοινού αυτή την αλλαγή, δίνοντάς τους τα ηνία αυτής της διαδικασίας.

«Πρέπει να συμφωνήσουμε όλοι μαζί να μην καταστρέφουμε το σπίτι μας» συμπέρανε ο Δημήτρης από την Ελλάδα.

Σημείωση *Ο αριθμός των ψαριών αυξάνεται τόσο πολύ σε μια προστατευόμενη περιοχή, με αποτέλεσμα άτομα του εν λόγω πληθυσμού να μετακινούνται σε περιοχές όπου η αλίευσή τους επιτρέπεται.

Footnotes *Numbers of fish become so high in an area that is protected that individuals move out into areas that can be fished.

Του Marco Costantini, Μεσογειακή Θαλάσσια Πρωτοβουλία WWF, Regional Fisheries Manager

11/02/2021

Πηγή: WWF

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΣΤΟΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ

Καιρός σήμερα και πρόγνωση καιρού για κάθε περιοχή

Κοινωνικη δικτυωση