Αιολικά στη Μάνη, ΣτΕ 1469/2018

ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΑΤΑΝΟΟΥΜΕ

Αριθμός 1469/2018

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Ε΄

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 24 Ιανουαρίου 2018, με την εξής σύνθεση: Αθ. Ράντος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος, Μ. Γκορτζολίδου, Ρ. Γιαννουλάτου, Σύμβουλοι, Α.  Σκούφαλος, Μ.Μπαμπίλη, Πάρεδροι. Γραμματέας ο Δ. Λαγός.

Για να δικάσει την από 4 Ιουνίου 2012 αίτηση:

των: 1. Σωματείου με την επωνυμία «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», που εδρεύει στην Αθήνα (Βασ.Ηρακλείου 24), 2. Σωματείου  με   την  επωνυμία  «ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΕΤΑΙΡΕΙΑ  ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ  ΤΗΣ  ΦΥΣΗΣ», που  εδρεύει  στην  Αθήνα  (Νίκης  20),  3.  Σωματείου  με   την   επωνυμία «ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ  ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑI ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ», που εδρεύει στην Αθήνα (Τριπόδων 28, Πλάκα), 4.Σωματείου  με την επωνυμία «Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής, ΣΠΠΑΖ (ΑΝΙΜΑ)», που εδρεύειστην Αθήνα, 5. Σωματείου με την  επωνυμία  «Περιβαλλοντικός Πολιτιστικός       Όμιλος       Μάνης»       και       τον        διακριτικό      τίτλο «ΠΕΡΙ.ΠΟΛ.Ο. ΜΑΝΗΣ», που εδρεύει στο Γύθειο Λακωνίας, 6. Σωματείου με  την επωνυμία «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ  ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ  ΚΙΝΗΣΗ ΜΕΣΑ MANΗΣ», που  εδρεύει στη  Νόμια Οιτύλου Λακωνίας, κλπ

Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθούν: α) η  υπ' αριθμ. 197130/26.3.2012 απόφασητου Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, β) η υπ' αριθμ. 197266/30.3.2012 απόφαση τουιδίου ως άνω Υπουργού και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση  της εκθέσεως  της εισηγήτριας, Συμβούλου Μ. Γκορτζολίδου.

Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο των αιτούντων, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τουςπροβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, τους πληρεξουσίους των παρεμβαινουσών εταιρειών και την αντιπρόσωπο του Υπουργού, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψή της.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι

Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα

Σκέφθηκε κατά τον Νόμο

1. Επειδή,για την άσκηση της υπό κρίση αιτήσεως  έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (1056616, 3344401/2012ειδικά έντυπα παραβόλου).
2. Επειδή,με την υπό κρίση αίτηση ζητείται η ακύρωση: α) της οικ. 197130/26.3.2012 αποφάσεως του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, με την οποία εγκρίθηκαν περιβαλλοντικοί όροι για την κατασκευή και λειτουργία δύο αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είκοσι έξι ανεμογεννητριών, συνολικής ισχύος 55,30 MW, στις θέσεις «Μακρυλάκκωμα» και «Προφήτης Ηλίας» της περιφέρειας του Δήμου Ανατολικής Μάνης του Ν. Λακωνίας, των εταιριών «ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΜΑΚΡΥΛΑΚΚΩΜΑ Α.Ε.» και «ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟΣΑΓΙΑΣ Α.Ε.», αντιστοίχως, και β) της οικ. 197266/30.3.2012 αποφάσεως του ίδιου Υπουργού, με  την οποίαεγκρίθηκαν περιβαλλοντικοί όροι για  την κατασκευή και λειτουργία δύο αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είκοσι δύο ανεμογεννητριών, ισχύος 16,1 MW και 31,80 MW, στις θέσεις «Προφήτης Ηλίας –Μακρυλάκκωμα –  Τρυπητή»  και «Σαγγιάς», αντιστοίχως, της περιφέρειας του ίδιου ως άνω Δήμου, της εταιρίας «Άνεμος Μάνης Α.Ε.».
3. Επειδή, με τις  διατάξεις  της  παρ.   9   του   άρθρου  22   του ν. 3226/2004 (Α΄ 24), προστέθηκε  στο  άρθρο 45  του  π.δ/τος  18/1989 (Α΄ 8) νέα έκτη παράγραφος ως εξής: «6. Σε περίπτωση έλλειψης ομοδικίας, η αίτησηακυρώσεως κρατείται ως προς τον πρώτο  αιτούντα  και τους ομόδικους με αυτόν και διατάσσεται ο χωρισμός ωςπρος τους υπόλοιπους. Σε περίπτωση έλλειψης συνάφειας, η αίτηση ακυρώσεως κρατείται ως προς την πρώτηπροσβαλλόμενη πράξη και τις συναφείς με αυτήν και διατάσσεται ο χωρισμός ως προς τις υπόλοιπες».
4. Επειδή,εν προκειμένω,  ανεξαρτήτως του ότι οι δύο προσβαλλόμενες πράξεις  έχουν εκδοθεί επί τη βάσει τηςίδιας νομοθεσίας, δεν υπάρχει συνάφεια μεταξύ τους, διότι για την έκδοσή τους ακολουθήθηκε διαφορετική διαδικασία και σκοπούν στην περιβαλλοντική αδειοδότηση διαφορετικών αιολικών πάρκων. Ειδικώτερα, ηπροτασσόμενη στο δικόγραφο εγκρίνει τους περιβαλλοντικούς όρους των αιολικών πάρκων των εταιριών «ΑΙΟΛΙΚΟΠΑΡΚΟ ΜΑΚΡΥΛΑΚΚΩΜΑ  Α.Ε.» και «ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΣΑΓΙΑΣ Α.Ε.» στις θέσεις «Μακρυλάκκωμα» και «Προφήτης Ηλίας»,  και η δεύτερη  προσβαλλόμενη  πράξη των αιολικών  πάρκων   της   εταιρίας «ΑΝΕΜΟΣ  ΜΑΝΗΣ  Α.Ε.»  στις   θέσεις «Προφήτης Ηλίας – Μακρυλάκκωμα – Τρυπητή» και «Σαγγιάς» (βλ. ΣτΕ 515/2016). Επομένως, πρέπεινα διαταχθεί ο χωρισμός του δικογράφου, ως  προς  την  ως  άνω  μη  συναφή οικ.197266/30.3.2012  απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, υπέρ, άλλωστε, του κύρους της οποίας δεν έχειασκηθεί παρέμβαση.
5. Επειδή,υπέρ του κύρους της πρώτης προσβαλλόμενης πράξης παρεμβαίνουν με πρόδηλο έννομο συμφέρον και ενγένει παραδεκτώς, με το υπ΄ αριθμ. καταθέσεως 900/23.10.2013 δικόγραφο, οι δικαιούχοι της εν λόγω πράξεως εταιρίες «ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΜΑΚΡΥΛΑΚΚΩΜΑ Α.Ε.» και «ΑΙΟΛΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΣΑΓΙΑΣ Α.Ε.».
6. Επειδήτα αιτούντα σωματεία, με καταστατικούς σκοπούς την προστασία της ελληνικής ορνιθοπανίδας και τουφυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της περιοχής ή και την προαγωγή των επαγγελματικών συμφερόντων τωνμελών τους, τα οποία εκμεταλλεύονται τουριστικά καταλύματα στη Μάνη και επηρεάζονται, ως εκ τούτου, από πράξειςπου θίγουν το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της περιοχής, ασκούν  την υπό κρίση αίτηση με έννομο συμφέρον. Ομοίως, ασκούν με έννομο συμφέρον την υπό κρίση αίτηση,  όσοι  εκ  των  αιτούντων  επικαλούνται την ιδιότητα τουκατοίκου ή του ιδιοκτήτη ακινήτου εντός της διοικητικής περιφέρειας του Δήμου Ανατολικής Μάνης. Περαιτέρω δε,παραδεκτώς ομοδικούν, προβάλλοντας κοινούς λόγους ακυρώσεως. Αντιθέτως, η ιδιότητα του καταγόμενου από τηΜάνη ή του τακτικού παραθεριστή που επικαλούνται οι αιτούντες με αύξοντα αριθμό στο δικόγραφο της αιτήσεωςακυρώσεως από 898 έως 1196, δεν αρκεί για τη θεμελίωση του εννόμου συμφέροντός τους (πρβλ.  ΣτΕ 1112/2017,2139/2014,  2934/2011). Συνεπώς, ως προς αυτούς, πρέπει να απορριφθεί η κρινόμενη αίτηση. 
7. Επειδή,η υπό κρίση αίτηση, η οποία κατατέθηκε στις 5.6.2012, ασκείται εμπροθέσμως, δεδομένου ότι μόνη η κατάτο άρθρο 2 παρ. 4  του ν. 3861/2010 (Α΄ 112) ανάρτηση της προσβαλλόμενης πράξεως στον διαδικτυακό τόπο τουπρογράμματος «Διαύγεια» στις 27.3.2012,  δεν  αρκεί για να θεμελιώσει τεκμήριο γνώσεως, όπως αβασίμωςισχυρίζονται  οι παρεμβαίνουσες, δεδομένου,  άλλωστε, ότι δεν παρήλθε  έκτοτε ιδιαίτερα μεγάλο χρονικό διάστημα(πρβλ. ΣτΕ 2657/2015, 674/2018 σκ. 10-). 
8. Επειδή, από    τα    στοιχεία     του    φακέλου     της    υποθέσεως προκύπτουν τα εξής: Το επίδικο έργο αφορά στην εγκατάσταση δύο Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, συνολικής ισχύος 55,3 ΜW, σε δασική,κατά το μεγαλύτερο τμήμα της, έκταση, στις ως άνω θέσεις «Μακρυλάκκωμα» και «Προφήτης Ηλίας», εντός ΠεριοχήςΑιολικής Καταλληλότητας (βλ. τα βεβαιούμενα στις από 22.5.2008 και 29.9.2010 αποφάσεις της ΡΑΕ περί χορηγήσεως στις παρεμβαίνουσες εταιρίες αδειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, όπως έχουν αυτές τροποποιηθεί και ισχύουν)στη διοικητική περιφέρεια των Δημοτικών Ενοτήτων Οιτύλου, Ανατολικής Μάνης και Γυθείου του Δήμου ΑνατολικήςΜάνης Ν. Λακωνίας και εντός του Δήμου Ανατολικής Μάνης του Νομού Λακωνίας. Ως εκ της ισχύος του, το έργο αυτόανήκει στη 10η Ομάδα (ειδικά έργα) και κατατάσσεται στην πρώτη υποκατηγορία της Α΄ κατηγορίας, σύμφωνα με  τοάρθρο 4 και το Παράρτημα  1 της κ.υ.α 15393/2332/5.8.2002 («ηλεκτροπαραγωγή από αιολική και ηλιακή ενέργεια >50 W»). Το αιολικό πάρκο στη θέση «Μακρυλάκκωμα» αποτελείται,  ειδικότερα,  από δεκαπέντε ανεμογεννήτριες, ονομαστικής ισχύος 2  MW, και αυτό στη  θέση «Προφήτης Ηλίας» από έντεκα ανεμογεννήτριες, ονομαστικής ισχύος2,3 MW, στα δε συνοδευτικά έργα αυτών περιλαμβάνονται η διάνοιξη νέων οδών πρόσβασης συνολικού μήκους 16,75 χλμ. (εκ των οποίων τα 9,148 χλμ. αφορούν το πάρκο στη θέση «Μακρυλάκκωμα» και τα 7,602 χλμ. το πάρκο στηθέση «Προφήτης  Ηλίας»),  και η κατασκευή: α) νέου υποσταθμού ανύψωσης τάσης στη θέση «Ισιώματα», β)υπόγειου δικτύου μέσης τάσης 20 kV, μήκους περί τα 24,9 χλμ. για τη σύνδεση  των  αιολικών πάρκων με τον νέουποσταθμό, γ) υπόγειας γραμμής μεταφοράς υψηλής τάσης 150 kV, μήκους 40,8 χλμ., για τη διασύνδεση του δικτύου  με τον υποσταθμό της ΔΕΗ στη θέση «Σκάλα», και δ) δύο οικίσκων  ελέγχου, επιφάνειας περίπου 100 τ.μ. έκαστος. Το σύνολο των υποδομών του    κύριου  έργου   εμπίπτει   εντός   των    ορίων   της    περιοχής    πουπεριλαμβάνεται στον Εθνικό Κατάλογο του Ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου προστατευόμενων περιοχών «Natura 2000» ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (Ζ.Ε.Π.) για την ορνιθοπανίδα με κωδικό GR2540008 και ονομασία «Νότια Μάνη», η οποία αποτελεί και Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας με κωδικό «GR 121 Νότια Μάνη». 
9. Επειδή,μετά την άσκηση της υπό κρίση αιτήσεως,  η προσβαλλόμενη πράξη τροποποιήθηκε, αρχικώς, με την 145503/21.1.2015 απόφαση  του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος,Ενέργειας  και Κλιματικής Αλλαγής, με την οποία: α) οριστικοποιήθηκε το περίγραμμα  του αγροτεμαχίου για την εγκατάσταση του υποσταθμού ανύψωσης τάσης στη θέση «Ισιώματα», β) επελέγη επίπεδο μέσης τάσης 30 kV για τη σύνδεση των αιολικών σταθμών με τον ανωτέρω υποσταθμό, και γ) εγκρίθηκε η αλλαγή της όδευσης  διασύνδεσης του υποσταθμού  αυτού με τον υποσταθμό της ΔΕΗ στη θέση «Σκάλα». Ακολούθως, η αρχική έγκριση περιβαλλοντικών όρων, όπως είχε τροποποιηθεί με την ανωτέρω 145503/21.1.2015 απόφαση,  τροποποιήθηκε εκ νέου με την οικ. 37467/6.9.2017 απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η τροποποίηση αυτή αφορά, ειδικότερα: α) στη μείωση του αριθμού των ανεμογεννητριών κατά δύο, με συνεπακόλουθη μείωση της συνολικής ισχύος από 55,30 MV σε 55,20 MW, β) στην οδοποιία πρόσβασης στον χώρο των αιολικών πάρκων, με την πρόβλεψη  βελτίωσης της υφιστάμενης οδοποιίας σε ορισμένα σημεία και τη διάνοιξη νέας, συνολικού μήκους 5,5 χλμ., αντί της διάνοιξης εξολοκλήρου νέας οδού, όπως προβλεπόταν από τον αρχικό σχεδιασμό του έργου, γ) στο εσωτερικό οδικό δίκτυο μεταξύ των θέσεων εγκατάστασης των ανεμογεννητριών, με την πρόβλεψη διάνοιξης νέαςοδού, μικρότερης κατά 2,4 χλμ. περίπου σε σχέση με την προβλεπόμενη από τον αρχικό σχεδιασμό, δ) στην ηλεκτρική διασύνδεση, καθ΄ ο μέρος αφορά ειδικότερα την όδευση υπόγειου δικτύου μέσης τάσης από τους αιολικούς σταθμούς έως τον υποσταθμό ανύψωσης τάσης, και ε) στην εγκατάσταση και λειτουργία προσωρινής μονάδας παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος και κινητού σπαστήρα, αποκλειστικά κατά τη φάση κατασκευής του έργου. Τέλος, με τη δεύτερη ως άνω 37467/6.9.2017 απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας εγκρίθηκε η νέα από Φεβρουαρίου 2016 μελέτη περιβαλλοντικών  επιπτώσεων,  η οποία περιλαμβάνει Τεύχος Ελέγχου Συμβατότητας του έργου (βλ. Κεφάλαιο 13), όπως διαμορφώνεται αυτό τελικώς μετά τις προτεινόμενες τροποποιήσεις, με το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Α.Π.Ε., συνοδεύεται δε η μελέτη αυτή, εκτός άλλων, από: α) την από Οκτωβρίου 2015 ειδική οικολογική αξιολόγηση (ΕΟΑ) για τα προστατευτέα στοιχεία της επίμαχης Ζ.Ε.Π. «GR2540008 Νότια  Μάνη»,  κατ΄  εφαρμογή  των  διατάξεων  του  ν. 4014/2011 (Α΄ 209) και της κ.υ.α. 8353/276/2012 (Β΄ 415), με την οποία τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε η κ.υ.α. 37338/1807/2010 (Β΄ 1495) περί συμμορφώσεως με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ για τη διατήρηση των άγριων πτηνών, β) την από Φεβρουαρίου 2017 ειδική μελέτη διερεύνησης και διαχείρισης για τα δύο είδη χαρακτηρισμού  (φιδαετός και αετογερακίνα)  της εν λόγω Ζ.Ε.Π.,  σύμφωνα  με τα οριζόμενα στον προπαρατεθέντα υπ΄ αριθμ. 36 όρο της Ενότητας Β΄ της προσβαλλόμενης ε.π.ο.
10. Επειδή,καθεμιά από τις νεότερες τροποποιητικές, ως προς την επιβολή αυστηρότερων περιβαλλοντικών όρων, τη ςαρχικής Α.Ε.Π.Ο. πράξεις, που άλλωστε δεν περιέχουν όρο περί καταργήσεως της αρχικής αυτής αποφάσεως, δεν μεταβάλλουν τον σχεδιασμό του έργου, ούτε αλλοιώνουν ουσιωδώς την συνολική ταυτότητα και τα βασικά χαρακτηριστικά του. Επομένως,  δεν τίθεται εν προκειμένω ζήτημα καταργήσεως της ανοιγείσης με την κρινόμενηαίτηση δίκης, αλλά οι νεότερες τροποποιητικές πράξεις πρέπει να θεωρηθούν ως συμπροσβαλλόμενες με την εν λόγω αίτηση (ΣτΕ 47/2018).
11. Επειδή,το υπ’ αριθ. 47/23.1.18 δικόγραφο προσθέτων λόγων είναι, σύμφωνα με το άρθρο 25 του π.δ/τος 18/1989 (Α΄ 8) απορριπτέο ως απαράδεκτο, διότι έχει κατατεθεί την παραμονή της συζητήσεως της υποθέσεως στο ακροατήριο, ήτοι εκπροθέσμως. Το εν  λόγω  δικόγραφο, το οποίο επιγράφεται  και ως υπόμνημα,  περιέχει νέους λόγους ακυρώσεως κατά των ως άνω μεταγενέστερων τροποποιήσεων της προσβαλλομένης αποφάσεως,  οι οποίοι, ως εκ τούτου, δεν είναι εξεταστέοι. Το εν λόγω δικόγραφο εξετάζεται, συνεπώς, μόνον ως υπόμνημα.
12. Επειδή,με τον πρώτο λόγο ακυρώσεως προβάλλεται ότι ενόψει των χρήσεων γης και των όρων και περιορισμών δόμησης που έχουν καθοριστεί, με το από 20.9.1993 προεδρικό διάταγμα, για τις εκτός σχεδίου και εκτός ορίωνοικισμών περιοχές των επαρχιών Γυθείου και Οιτύλου του Ν. Λακωνίας, δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση αιολικώνπάρκων στην περιοχή και, ως εκ τούτου, μη νομίμως εγκρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη η κατασκευή καιλειτουργία των επίδικων πάρκων. Ειδικότερα, κατά τους ισχυρισμούς  των  αιτούντων,  σύμφωνα  με την  περ. ια΄ της παρ. 1 του άρθρου 6 του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ, πρέπεινα αποκλείεται η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων εντός περιοχών ή ζωνών που υπάγονται σήμερα σε ειδικό καθεστώς χρήσεων γης,  βάσει  του  οποίου δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων και για  όσο χρόνο ισχύουν. Η περίπτωση δε αυτή καταργήθηκε μεν, πριν από την έκδοση της προσβαλλόμενης ε.π.ο., με την διάταξη της παρ.  4  του άρθρου 9 του ν. 3851/2010, η διάταξη, όμως, αυτή είναι, κατά τους ισχυρισμούς των αιτούντων, ανίσχυρη και δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη, διότι αντίκειται τόσο στην διατάξεις  του άρθρου  24 παρ. 2του Συντάγματος, όσο και στις υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΟΚ σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, δεδομένου ότι δεν τηρήθηκε, πριν από την εισαγωγή της εν λόγω ρυθμίσεως, με την οποία επέρχεται τροποποίηση στο Ειδικό  Πλαίσιο για τις ΑΠΕ,  η διαδικασία της στρατηγικής εκτιμήσεως των επιπτώσεων στο περιβάλλον.
13. Επειδή,από τις διατάξεις των άρθρων 24 παρ. 1 και  2, 79  παρ. 8 και 106 παρ. 1 του Συντάγματος συνάγεται ότι οχωροταξικός σχεδιασμός, ο οποίος αποτελεί τη χωρική έκφραση των προγραμμάτων οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, ανήκει στην αρμοδιότητα του κράτους, το οποίο υποχρεούται, σύμφωνα με τις αρχές και τα πορίσματα τηςεπιστήμης  της χωροταξίας, να λαμβάνει τα αναγκαία για τον ορθολογικό χωροταξικό σχεδιασμό μέτρα, προκειμένουνα διασφαλίζεται η προστασία του περιβάλλοντος,  οι κατά το δυνατόν  βέλτιστοι  όροι διαβιώσεως του πληθυσμού και η οικονομική ανάπτυξη σύμφωνα με την αρχή της αειφορίας. Εντός του πλαισίου αυτού, ουσιώδης συντελεστής για τη βιώσιμη ανάπτυξη και, κατά μείζονα λόγο, για την προστασία των ευαίσθητων οικοσυστημάτων,  των οποίων η οικιστική  και εν γένει οικονομική ανάπτυξη πρέπει να συνδέεται με τη διατήρηση του χαρακτήρα τους και τουανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος και να μην παραβιάζει τη φέρουσα ικανότητά τους, είναι τα χωροταξικάσχέδια, με τα οποία τίθενται, με βάση την ανάλυση των δεδομένων και την πρόγνωση των μελλοντικών εξελίξεων, οιμακροπρόθεσμοι στόχοι  της  οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και ρυθμίζεται, μεταξύ άλλων, το πλαίσιο για τηδιαμόρφωση των οικιστικών  περιοχών, των περιοχών ασκήσεως  παραγωγικών δραστηριοτήτων και των ελεύθερων χώρων στις εκτός σχεδίου περιοχές (ΣτΕ Ολ. 3396 - 7, 3920/2010, 3037/2008, ΣτΕ 4189 – 92/2014 7μ. κ.ά.).
14. Επειδή,σε εφαρμογή  της συνταγματικής  επιταγής για χωροταξικό σχεδιασμό εκδόθηκε αρχικώς ο ν. 360/1976(Α΄ 151) και στην συνέχεια ο ν. 2742/1999 (Α΄ 207), με το άρθρο 18 (παρ. 1) του οποίου καταργήθηκε ο ανωτέρω προηγούμενος νόμος [επακολούθησαν, αρχικώς, ο ν. 4269/2014 (Α΄ 142), με το άρθρο 13α του οποίου καταργήθηκαν τα άρθρα 1 – 4, 6 – 9, 13, 14 και 18 του ν. 2742/1999 και, στη συνέχεια, ο ν. 4447/2016 (Α΄241), με το άρθρο 14 του οποίου καταργήθηκαν  τα άρθρα 1 – 13α του ν. 4269/2014]. Σύμφωνα με τον ν.2742/1999, ο χωροταξικός σχεδιασμός αποσκοπεί να συμβάλει «α. Στην προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, στη διατήρηση των οικολογικών και πολιτισμικών αποθεμάτων και στην προβολή και ανάδειξη  των συγκριτικών γεωγραφικών,  φυσικών, παραγωγικών και πολιτιστικών πλεονεκτημάτων της χώρας. β. Στην ενίσχυση της διαρκούς  και ισόρροπης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας και της ανταγωνιστικής παρουσίας της στον ευρύτερο ευρωπαϊκό, μεσογειακό και βαλκανικό της περίγυρο. γ. Στη στήριξη της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής στο σύνολο του εθνικού χώρου ...» (άρθρο 2 παρ. 1). Για την εκπλήρωση των στόχων αυτών, κατά την κατάρτιση των χωροταξικών πλαισίων και λοιπών σχεδίων πρέπει να λαμβάνονται ιδίως υπόψη οι ακόλουθες αρχές:«α. Η εξασφάλιση ισάξιων  όρων διαβίωσης  και ευκαιριών παραγωγικής απασχόλησης των πολιτών σε όλες τιςπεριφέρειες της χώρας ... β. Η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών και η βελτίωση των υποδομών ... ζ. Ησυστηματική προστασία, αποκατάσταση, διατήρηση και ανάδειξη των περιοχών, οικισμών, τοπίων που διαθέτουν στοιχεία  φυσικής,  πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής  κληρονομιάς. ...» (άρθρο 2 παρ. 2). Μέσα χωροταξικού σχεδιασμού είναι  το γενικό, τα ειδικά και τα περιφερειακά πλαίσια χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης (βλ. άρθρα 6, 7, 8). Το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού αποτελεί σύνολο κειμένων ή και διαγραμμάτων, στο οποίο καταγράφονται και αξιολογούνται οι παράγοντες  που επηρεάζουν την μακροπρόθεσμη χωρική ανάπτυξη και διάρθρωση του εθνικού χώρου, αποτιμώνται οι χωρικές επιπτώσεις  των διεθνών, ευρωπαϊκών και εθνικών πολιτικών, προσδιορίζονται, με προοπτική 15 ετών, οι βασικές προτεραιότητες και οι στρατηγικές κατευθύνσεις για την χωρική ανάπτυξη και την αειφόρο οργάνωση του εθνικού χώρου (άρθρο 6 παρ. 1). Το Πλαίσιο αυτό εγκρίνεται από την Ολομέλεια της Βουλής (άρθρο 6 παρ. 3), οι δε κατευθύνσεις του εξειδικεύονται  ή συμπληρώνονται με τα Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού. Συγκεκριμένα με τις διατάξεις του άρθρου 7 προβλέφθηκαν τα ειδικά πλαίσια χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης ως στρατηγικού χαρακτήρα μέσα χωροταξικού σχεδιασμού,  που εξειδικεύουν  και συμπληρώνουν τις κατευθύνσεις του γενικού πλαισίου, είτε σε τομεακό επίπεδο,  είτε  σε ειδικές περιοχές του εθνικού χώρου. Αντικείμενο των ειδικών πλαισίων αποτελεί, ειδικότερα, η χωρική διάρθρωση ορισμένων κλάδων παραγωγικών δραστηριοτήτων εθνικής σημασίας, δικτύων και υπηρεσιών τεχνικής, κοινωνικής και διοικητικής υποδομής εθνικού ενδιαφέροντος με εξαίρεσητη λεπικοινωνιακά δίκτυα και υπηρεσίες, των παράκτιων και νησιωτικών περιοχών, των ορεινών και προβληματικών ζωνών, των περιοχών που υπάγονται σε διεθνείς ή ευρωπαϊκές συμβάσεις για την προστασία του περιβάλλοντος,καθώς και άλλων ενοτήτων του εθνικού χώρου, που παρουσιάζουν κρίσιμα περιβαλλοντικά, αναπτυξιακά καικοινωνικά προβλήματα (παρ. 1). Προς το σκοπό, εξάλλου, της λειτουργικής σύνδεσης και εναρμόνισης των τομεακών πολιτικών προς τους επιμέρους  στόχους και προτεραιότητες του γενικού εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού, ορίζεται, περαιτέρω, ότι τα ειδικά πλαίσια καταρτίζονται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, σε  συνεργασία  με  τα κατάπερίπτωση αρμόδια Υπουργεία και λοιπούς αρμόδιους οργανισμούς, εγκρίνονται δε με αποφάσεις της κατ’ άρθρο 3του ίδιου ν. 2742/1999 Επιτροπής Συντονισμού του Κυβερνητικού Έργου, οι οποίες λαμβάνονται κατόπιν γνώμης του Εθνικού Συμβουλίου   Χωροταξικού  Σχεδιασμού (παρ. 3 και 4). Σύμφωνα με διατάξεις του εν λόγω άρθρου 7, ταειδικά πλαίσια αναθεωρούνται ανά πενταετία βάσει της διαδικασίας  που προβλέπεται για την έγκρισή τους, εφόσοναπό την αξιολόγηση των βασικών επιλογών, προτεραιοτήτων και κατευθύνσεών τους προκύπτει ανάγκη αναθεώρησής τους. Με τις διατάξεις του άρθρου 8 προβλέπονται, περαιτέρω, τα περιφερειακά  πλαίσια χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης, με τα οποία επιδιώκεται η προώθηση της αειφόρου, ισόρροπης και διαρκούς ανάπτυξης τω νεπιμέρους περιφερειών της χώρας, σύμφωνα  με τις φυσικές, οικονομικές  και κοινωνικές  τους ιδιαιτερότητες. Σταπεριφερειακά πλαίσια, τα οποία καταρτίζονται για κάθε περιφέρεια της  χώρας,  καταγράφεται  και αξιολογείται  η θέση  εκάστης εξ αυτών στον εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο, οι λειτουργίες διαπεριφερειακού χαρακτήρα, τιςοποίες έχει ή μπορεί να αναπτύξει η περιφέρεια, και οι παράγοντες που επηρεάζουν τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξή της, αποτιμώνται οι χωρικές επιπτώσεις των ευρωπαϊκών, εθνικών και περιφερειακών πολιτικών και προγραμμάτων καιπροσδιορίζονται, με προοπτική δεκαπενταετίας,  οι βασικές προτεραιότητες και οι στρατηγικές επιλογές για τηνολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξή  της. Στα περιφερειακά  πλαίσια περιλαμβάνονται, επιπλέον, οι κατευθύνσεις και τα προγραμματικά  πλαίσια για τη χωροθέτηση των βασικών παραγωγικών δραστηριοτήτων του πρωτογενούς,δευτερογενούς  και τριτογενούς  τομέα και, ιδίως,  οι περιοχές που πληρούν τα κριτήρια για να χαρακτηρισθούν ωςπεριοχές οργανωμένης ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων, καθώς, επίσης, και οι περιοχές που παρουσιάζουν μειονεκτικά  χαρακτηριστικά και απαιτούν ειδικές χωρικές παρεμβάσεις. Κατά ρητή πρόβλεψη του νόμου, ταπεριφερειακά πλαίσια περιλαμβάνουν, επίσης, τις κατευθύνσεις για την ισόρροπη και αειφόρο διάρθρωση τουπεριφερειακού οικιστικού δικτύου και τις βασικές προτεραιότητες για την προστασία, τη διατήρηση και την ανάδειξητης φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς  της  περιφέρειας.  Προς το σκοπό, εξάλλου, του αποτελεσματικότερου συντονισμού των διαδικασιών εκπόνησης του χωροταξικού σχεδιασμού σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, ορίζεται, περαιτέρω, ότι τα περιφερειακά πλαίσια, τα οποία συνοδεύονται από πρόγραμμα δράσης, εναρμονίζονται προς τις κατευθύνσεις του γενικού και των ειδικών πλαισίων χωροταξικού σχεδιασμού, εξειδικεύουν δε και συμπληρώνουν τιςβασικές προτεραιότητες και επιλογές τους (παρ. 1 και 2). Με τις διατάξεις,   εξάλλου, του άρθρου 9, όπως ίσχυαν αρχικώς, καθορίσθηκαν οι συνέπειες της έγκρισης  των πλαισίων χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξηςσε σχέση με τα λοιπά μέσα χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, που εγκρίνονται  σε τοπικό επίπεδο.Ειδικότερα, με τις διατάξεις αυτές καθιερώνεται υποχρέωση εναρμόνισης των εγκρινόμενων, μετά την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού, ρυθμιστικών σχεδίων, γενικών πολεοδομικών σχεδίων, σχεδίων  χωρικής και οικιστικής οργάνωσης ανοικτών πόλεων, σχεδίων ανάπτυξης περιοχών δεύτερης κατοικίας, ζωνών οικιστικού ελέγχου, περιοχών οργανωμένης ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων ή άλλων σχεδίων χρήσεων γης προς τις επιλογές ή κατευθύνσεις των εγκεκριμένων περιφερειακών  πλαισίων και, σε περίπτωση που αυτά ελλείπουν, προς τις επιλογές ή κατευθύνσεις του γενικού και των εγκεκριμένων ειδικών χωροταξικών σχεδίων. Κατά ρητή, εξάλλου, πρόβλεψη τω νίδιων διατάξεων, μέχρι την έγκριση των ανωτέρω πλαισίων, η εκπόνηση των ρυθμιστικών σχεδίων, των γενικών πολεοδομικών σχεδίων και  των λοιπών σχεδίων χρήσεων γης, καθώς και η έκδοση των συναφών κανονιστικών και ατομικών διοικητικών πράξεων, γίνεται κατόπιν συνεκτιμήσεως των διαθέσιμων στοιχείων του ευρύτερου χωροταξικού σχεδιασμού και, ιδίως, αυτών που προκύπτουν από ήδη εκπονηθείσες ή υπό εκπόνηση  μελέτες   χωροταξικού περιεχομένου (παρ. 1). Η, κατά τα ανωτέρω, υποχρέωση εναρμόνισης επεκτείνεται και στα ήδη εγκεκριμένα κατά τηνέναρξη ισχύος του ν. 2742/1999 ρυθμιστικά σχέδια, γενικά πολεοδομικά σχέδια και άλλα σχέδια χρήσεων γης, τα οποία, κατά ρητή πρόβλεψη του νόμου, πρέπει να τροποποιούνται ή να αναθεωρούνται καταλλήλως με τη διαδικασία που ορίζεται στις διατάξεις που τα διέπουν (παρ. 2).
15. Επειδή,με την 25294/25.6.2003 απόφαση της Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (Β΄1485) εγκρίθηκε, κατ΄ επίκληση των διατάξεων του ν. 2742/1999, το Περιφερειακό Πλαίσιο ΧωροταξικούΣχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Πελοποννήσου, έναν εκ των κύριων στόχων του οποίου αποτελεί,κατά το άρθρο 3 παρ. Γ περίπτ. 3.5.2., ο σταδιακός περιορισμός της λειτουργίας του Α.Η.Σ. της Μεγαλόπολης, για τημείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος της περιοχής,  που συνδυάζεται  και με την ανάγκη σημαντικής αύξησης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
16. Επειδή,εξάλλου, με την απόφαση 49828/12.11.2008 της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον Τομέα του Χωροταξικού Σχεδιασμού και της Αειφόρου Ανάπτυξης (Β΄ 2464), το οποίο εκδόθηκε κατ’ επίκληση του ν.2742/1999, εγκρίθηκε το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΠΧΣΑΑ/ΑΠΕ)  καθώς και η στρατηγική  μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού. Κατά την εκπόνησητου σχεδίου ελήφθησαν υπόψη οι τεθέντες με την Οδηγία 2001/77/ΕΚ  ενδεικτικοί στόχοι συμμετοχής των ΑΠΕ στηνεθνική ακαθάριστη κατανάλωση ενέργειας και την κοινοτική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας [ΗΕ-ΑΠΕ] μέχρι το2010 (12% και 22,1% αντιστοίχως, βλ. αιτιολογική σκέψη 7 και άρθρο 3 παρ. 4, ειδικώς δε για την Ελλάδα 20,1%,βλ. παράρτημα Ι της Οδηγίας). Με το κεφάλαιο Β του Σχεδίου (άρθρα 4 - 11) θεσπίζονται  κανόνες χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων, με το κεφάλαιο Γ (άρθρα 12 - 16) κανόνες χωροθέτησης μικρών υδροηλεκτρικών έργων,με το κεφάλαιο Δ (άρθρα 17 - 20) κανόνες χωροθέτησης λοιπών εγκαταστάσεων Α.Π.Ε., με το κεφάλαιο Ε (άρθρα 21- 22) ορίζονται κατευθύνσεις για τον «υποκείμενο» χωροταξικό σχεδιασμό, με το κεφάλαιο ΣΤ (άρθρο 23) καταστρώνεται πρόγραμμα δράσης για την επίτευξη των στόχων του σχεδίου, ενώ το κεφάλαιο Ζ περιέχει τελικές και μεταβατικές διατάξεις, καθώς και παραρτήματα και διαγράμματα για την εφαρμογή του σχεδίου. Ειδικότερα,  με  το άρθρο 6  του  Ειδικού Πλαισίου καθορίστηκαν  περιοχές αποκλεισμού και ζώνες ασυμβατότητας για τη χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων και ορίστηκαν, μεταξύ άλλων, τα εξής: «1. Σε όλες τις κατηγορίες περιοχών το υπροηγούμενου άρθρου, πρέπει να αποκλείεται η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων εντός: α. … ια. Άλλων περιοχώνή ζωνών που υπάγονται σήμερα σε ειδικό καθεστώς  χρήσεων γης, βάσει  του οποίου δεν επιτρέπεται η  χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων και για όσο χρόνο ισχύουν. 2. Οι κατευθύνσεις των εδαφίων α, β, γ, δ, ε, θ και   ι της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζονται και για τη  χωροθέτηση  των συνοδευτικών έργων Α.Π.Ε. (δίκτυα πρόσβασης και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας). Η πιθανή παρέκκλιση πρέπει να τεκμηριώνεται περιβαλλοντικά. … 3.Επιτρέπεται η  χωροθέτηση  αιολικών εγκαταστάσεων εντός των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (Ζ.Ε.Π.) της ορνιθοπανίδας της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ ύστερα από τη σύνταξη ειδικής ορνιθολογικής μελέτης και σύμφωνα με τις ειδικότερες προϋποθέσεις και περιορισμούς που θα καθορίζονται στην οικεία πράξη έγκρισης  περιβαλλοντικών όρων. …  ».  Περαιτέρω, με  το  άρθρο  21  ορίστηκε  ότι: «1. Σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 2 του ν. 2742/1999, τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, πρέπει να εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις των Ειδικών Πλαισίων,  ενώ παράλληλα οφείλουν να εξειδικεύουν και να συμπληρώνουν τις επιλογέςκαι ρυθμίσεις τους. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 9 του ν. 2742/1999, αντίστοιχη υποχρέωση εναρμόνισης καθιερώνεται και για τα υποκείμενα πολεοδομικά σχέδια και σχέδια χρήσεων γης, όπως είναι ιδίως τα Ρυθμιστικά Σχέδια, τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια και τα Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτών Πόλεων και οιΖώνες Οικιστικού Ελέγχου. 2. Κατά την ανωτέρω διαδικασία εναρμόνισης, πρέπει να λαμβάνονται ειδικότερα υπόψητα ακόλουθα: α. Τα Γ.Π.Σ. και τα Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. δεν μπορούν να εισάγουν περιοριστικές ρυθμίσεις για την ανάπτυξη έργων Α.Π.Ε. πέραν όσων ήδη προβλέπονται με τις  διατάξεις του  παρόντος  Ειδικού Πλαισίου. Παρέκκλιση από  την παραπάνω διάταξη είναι δυνατή μετά από σύμφωνη  γνώμη του Γενικού Γραμματέα Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. μετά από τεκμηριωμένη πρόταση της οικείας περιφέρειας και εισήγηση της Διεύθυνσης Χωροταξίας. β. Επιπροσθέτως, κατά την αναθεώρηση ή τροποποίηση των ανωτέρω σχεδίων, λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για την αναδιατύπωση των ρυθμίσεων εκείνων που ενδέχεται να δημιουργούν αντιθέσεις ή αντιφάσεις προς τις κατευθύνσεις του παρόντος Ειδικού Πλαισίου. 3. Η εκπόνηση των υποκείμενων χωροταξικών και πολεοδομικών πλαισίων ή σχεδίων βαίνει παράλληλα προς την  υλοποίηση του παρόντος Ειδικού Πλαισίου και δεν αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογήτου». Με το άρθρο δεύτερο του Ειδικού Πλαισίου ορίστηκε, τέλος, ότι: «1. Το χρονικό διάστημα ισχύος τωνεγκρινόμενων κατά το προηγούμενο άρθρο όρων, περιορισμών και  κατευθύνσεων για  την προστασία και διαχείρισητου περιβάλλοντος από την εφαρμογή του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης ορίζεται σε 15 έτη. Τυχόν αναθεώρηση ή (μείζων)  τροποποίηση  του Ειδικού Πλαισίου, σύμφωνα  με  τα  οριζόμενα στο  άρθρο  7  παρ.  5  του ν. 2742/1999, συνεπάγεται  την υποχρέωση πραγματοποίησης  νέας διαδικασίαςΣτρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης. 2. … ».
17. Επειδή,περαιτέρω ο ν. 3851/2010  «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για τηναντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής κ.λπ.» (Α´ 85), σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 2009/28/ΕΚ (L 140), με την οποία θεσπίσθηκε κανονιστικό πλαίσιο για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, απέβλεψε, ιδίως, στην προστασία του κλίματος, η οποία αποτελεί περιβαλλοντική και ενεργειακή προτεραιότητα «υψίστης σημασίας για τη χώρα» [άρθρο  1  παρ. 2 του ν. 3468/2006 (Α΄ 129), όπως  συμπληρώθηκε με  το  άρθρο 1 του ν.3851/2010], στην επιτάχυνση της υλοποίησης των έργων ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες  πηγές  ενέργειας,προκειμένου αφ' ενός να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του  άνθρακα, αφετέρου δε να επιτευχθεί η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας, και  στην  τόνωση  της  επιχειρηματικότητας  στον  τομέα  των  ΑΠΕ. Με το ν. 3851/2010 καθορίσθηκαν, μεταξύ άλλων, ως εθνικοί στόχοι για τις  Α.Π.Ε. μέχρι το 2020 η συμμετοχή της ενέργειας από Α.Π.Ε. στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας σε 20% (έναντι στόχου 18% για την Ελλάδα σύμφωνα με την Οδηγία 2009/28, άρθρο 3 και Παράρτημα Ι αυτής), η δε συμμετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστό τουλάχιστον 40% (άρθ. 1), ρυθμίσθηκαν  τα της άδειας παραγωγής  ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και ΣΗΘΥΑ (άρθρο 2), απλουστεύθηκε η διαδικασία εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων, ιδίως με την κατάργηση της  π.π.ε.α.  και την έκδοση μόνο ε.π.ο. (άρθρο 3 παρ. 1), καθορίσθηκαν τα της άδειας εγκαταστάσεως, ε.π.ο., και λειτουργίας  των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από α.π.ε.  ή σ.η.θ.υ.α.  (άρθρο 3 παρ. 2), τροποποιήθηκε ο ν. 1650/1986 ώστε να ληφθεί υπόψη  η ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και προβλέφθηκε η εγκατάσταση σταθμών α.π.ε. εντός και εγγύς προστατευόμενων περιοχών των άρθρων 18 και 19 αυτού (άρθρο 8 παρ. 1  και  2), τροποποιήθηκαν οι διατάξεις του ν. 2742/1999 προκειμένου να προωθηθεί η διείσδυση των  α.π.ε. σε  όλα  τα στάδια του χωροταξικού σχεδιασμού και ορίσθηκε ότι τα περιφερειακά κ.λπ. χωροταξικά σχέδια  πρέπει να εναρμονίζονται με το ειδικό χωροταξικό σχέδιο α.π.ε., άλλως εφαρμόζονται ευθέως οι διατάξεις αυτού (άρθρο 9 παρ. 1 - 3), συνεστήθη αυτοτελής υπηρεσία στο Υπουργείο Π.Ε.Κ.Α. για την εξυπηρέτηση επενδυτών έργων ΑΠΕ (άρθρο 11), και ορίσθηκε ότι ο χαρακτηρισμός εκτάσεων κατ' άρθ. 14 του ν. 998/1979 για σταθμούς και συνοδευτικά έργα α.π.ε. χωρεί «κατά προτεραιότητα σε σχέση με άλλα αιτήματα» εντός μηνός  από  της  αιτήσεως  (άρθρο  12  παρ. 11). Με την παρ. 3 του άρθρου 9 του νόμου αυτού ορίστηκε, ειδικότερα, ότι: «Εγκεκριμένα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης επιβάλλεται να τροποποιούνται ή να αναθεωρούνται προκειμένου να εναρμονίζονται προς τις κατευθύνσεις του Γενικού και των Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης. Στις περιπτώσεις  ήδη θεσμοθετημένων  Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, ρυθμιστικών σχεδίων, γενικών πολεοδομικών σχεδίων,ζωνών οικιστικού ελέγχου ή άλλων σχεδίων χρήσεως γης, το περιεχόμενο των οποίων δεν καλύπτει επαρκώς τις κατευθύνσεις του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και μέχρι  την εναρμόνιση τους προς τις κατευθύνσεις αυτές, η χωροθέτηση των έργων Α.Π.Ε. γίνεται μεάμεση και αποκλειστική εφαρμογή  των κατευθύνσεων του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού  και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας  (ΦΕΚ  2464 Β΄). ... », ενώ με την παρ. 4 του ίδιου άρθρου 9 καταργήθηκε, μεταξύ άλλων, η ως άνω περίπτ. ια΄ της παρ. 1 του άρθρου 6  του  Ειδικού Πλαισίου για τις Α.Π.Ε, για την αναγκαιότητα δε της κατάργησης αυτής υπάρχει ειδική αναφορά στην οικεία εισηγητική έκθεση.
18. Εξάλλου,με τις διατάξεις της κ.υ.α. 107017/2006 (Β´ 1225/5.9.2006) ορίσθηκε, σε συμμόρφωση  προς τηνΟδηγία 2001/42/ΕΚ (L197), η διαδικασία στρατηγικής εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων διαφόρων σχεδίων και προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένων των τροποποιήσεων αυτών (άρθρο 2 περίπτ. α΄), τα οποία, λόγωτου αντικειμένου τους ή της εκτάσεως εφαρμογής τους, τεκμαίρεται ότι θα επιφέρουν σοβαρές επιπτώσεις στοπεριβάλλον. Με την τήρηση της διαδικασίας αυτής, επιδιώκεται η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στα κατά την έννοια της εν λόγω κ.υ.α. σχέδια και προγράμματα, ιδίως μέσω της υιοθετήσεως  μέτρων, όρων και διαδικασιών για την αντιμετώπιση των ενδεχόμενων επιπτώσεων των σχεδίων, τη διασφάλιση της αειφόρου ανάπτυξης και την επίτευξη μίας υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος (άρθρο 1). Για την κατά τα προαναφερόμενα στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση απαιτείται, πλην άλλων, η εκπόνηση στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία λόγω του αντικειμένου της που αφορά σχέδιο ή  και  πρόγραμμα, έχει διαφορετικό περιεχόμενο και λειτουργία από τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων,  οι οποίες απαιτούνται για έργα και δραστηριότητες. Κατά τις ειδικότερες  προβλέψεις  της κοινής αυτής υπουργικής αποφάσεως, για σχέδια και προγράμματα εθνικού επιπέδου, τα οποία αφορούν, μεταξύ άλλων, το χωροταξικό  σχεδιασμό  παραγωγικών τομέωντης εθνικής οικονομίας, όπως είναι ο τομέας της ενέργειας, και τα οποία καθορίζουν το πλαίσιο για την έκδοση αδειώνγια έργα και δραστηριότητες της πρώτης κατηγορίας του παραρτήματος Ι της κ.υ.α. 15393/2332/2002 (Β´ 1022), πουεκδόθηκε βάσει του άρθρου 3 του ν. 1650/1986  (Α´  160),  όπως  αντικαταστάθηκε  με   το   άρθρο  1   του   ν.3010/2002 (Α´ 91), ακολουθείται υποχρεωτικώς η διαδικασία της στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης (άρθρο 3παρ. 1 περίπτ. α´ και παράρτημα Ι). Μεταξύ των σχεδίων της  κατηγορίας αυτής περιλαμβάνονται και τα ειδικά πλαίσια χωροταξικού σχεδιασμού για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,  τα οποία μνημονεύονται  ρητώς στοπαράρτημα Ι της αποφάσεως, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της τελευταίας. Η, κατά τα ανωτέρω,διαδικασία,  η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την έγκριση του οικείου σχεδίου ή  προγράμματος  (άρθρο 7 παρ. 1),περιλαμβάνει,  κατ’ αρχάς, την εκπόνηση  στρατηγικής περιβαλλοντικής μελέτης,  το περιεχόμενο  της οποίας καθορίζεται αναλυτικώς στο παράρτημα ΙΙΙ της υπουργικής αποφάσεως. Μετά την ολοκλήρωση της μελέτης καιεφόσον ο σχετικός φάκελος κριθεί πλήρης, ακολουθεί το στάδιο της διαβούλευσης με τις δημόσιες αρχές και το κοινό.Σύμφωνα με τις ίδιες διατάξεις,  η εγκριτική  απόφαση,  η οποία υπογράφεται από τον Υπουργό Περιβάλλοντος καιτους, κατά περίπτωση, συναρμόδιους Υπουργούς (άρθρο 7 παρ. 8 και 9), περιέχει πληροφορίες και στοιχεία για τα αποτελέσματα της διεξαχθείσης διαβούλευσης, τους όρους και τους περιορισμούς που πρέπει να εισαχθούν στο σχέδιοή το πρόγραμμα για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής προστασίας και της βιώσιμης διαχείρισης του περιβάλλοντος,το προβλεπόμενο σύστημα παρακολούθησης των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων που προκαλούνται από την εφαρμογή τους και τη διάρκεια ισχύος του σχεδίου (άρθρο 7 παρ. 10). Εξάλλου, το εγκριθέν σχέδιο πρέπει ναείναι πλήρως εναρμονισμένο προς το περιεχόμενο της αποφάσεως περί εγκρίσεως της στρατηγικής μελέτης, η οποίαπρέπει, περαιτέρω, να μνημονεύεται ρητώς στο προοίμιο της εγκριτικής  πράξεως  του  οικείου  σχεδίου  (άρθρο  7παρ. 12). Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων, οι οποίες στοιχούν καταρχήν προς τις αντιστοίχουπεριεχομένου  διατάξεις της οδηγίας 2001/42/ΕΚ, συνάγεται ότι η διαδικασία στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησηςκαι, συγκεκριμένα, τόσο η εκπόνηση της στρατηγικής μελέτης, με την οποία αξιολογούνται οι σημαντικές επιπτώσειςτου σχεδίου στο περιβάλλον και προτείνονται κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισής  τους, όσο και η διαγραφόμενηδιαδικασία  διαβουλεύσεως,  κατά την οποία διατυπώνονται οι απόψεις των εμπλεκομένων αρχών και τωνενδιαφερομένων πολιτών και των φορέων συλλογικής εκπροσωπήσεώς τους, πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί προ τηςεγκρίσεως του  οικείου σχεδίου ή προγράμματος (βλ. άρθρα 1 και 7 παρ. 1 της κ.υ.α. και 1 της οδηγίας 2001/42/ΕΚ,πρβλ. ΣτΕ 3650/2010 Ολ., ΣτΕ 4189 - 92/2014 7μ. κ.ά.).
19. Επειδή,τέλος,  με  το  από  20.9.1993  προεδρικό  διάταγμα (Δ΄ 1218/1993) καθορίστηκαν  χρήσεις γης και όροικαι περιορισμοί δόμησης στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές των επαρχιών Γυθείου και Οιτύλου τουΝομού Λακωνίας (Λακωνική Μάνη). Σύμφωνα δε με το άρθρο 2 του εν λόγω π.δ/τος «1. Στις περιοχές [αυτές] δεν επιτρέπεται: - η δημιουργία πολυκαταστημάτων και υπεραγορών, - η εγκατάσταση λυομένων οικίσκων καιτροχοβιλών, - η εγκατάσταση υδατοδεξαμενών επί υποστηλωμάτων. 2. Στις περιοχές αυτές  είναι δυνατόν να επιτραπούν σε θέσεις που θα εγκριθούν από τους αρμόδιους φορείς και μετά από έγκριση  της Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (Ε.Π.Α.Ε.) και εφόσον δεν επιφέρουν σοβαρές αλλοιώσεις, οχλήσεις ήρύπανση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, λόγω θέσης, μεγέθους και είδους εγκαταστάσεις, οι παρακάτωχρήσεις και δραστηριότητες: - στέγαστρα σφαγής ζώων, - γεωργοκτηνοτροφικές και γεωργοπτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, - λατόμευση και εξόρυξη, καθώς και εναπόθεση εξορυκτικών ή οικοδομικών υλικών, σύμφωνα με τιςπερί λατομείων κείμενες διατάξεις, - βιομηχανικές – βιοτεχνικές εγκαταστάσεις, - χώροι απόρριψης σκουπιδιών, -μαρίνα σκαφών αναψυχής και αλιευτικό λιμάνι, - εγκαταστάσεις και τεχνικά έργα μεγάλης κλίμακας για την οδοποιία.Για όλες τις παραπάνω χρήσεις και δραστηριότητες απαιτείται προέγκριση χωροθέτησης και μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων,  σύμφωνα  με τις διατάξεις  της ΚΥΑ 69269/5387/90 (Β΄ 678), ακόμα και στην περίπτωση που για κάποιες δραστηριότητες δεν προβλέπεται από τις  προαναφερόμενες διατάξεις. … 3. …».
20. Επειδή,όπως προκύπτει από τις προπαρατεθείσες διατάξεις του από 20.9.1993 π.δ/τος, η εγκατάσταση αιολικών πάρκων δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των ρητώς απαγορευόμενων  στην περιοχή χρήσεων. Με το διάταγμα, εξάλλου,αυτό επιτρέπονται καταρχήν, υπό τις διαγραφόμενες σε αυτό προϋποθέσεις, βιομηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις, χωρίς διαφοροποίηση ως προς τον βαθμό οχλήσεως, καθώς και άλλες επιβαρυντικές για τοπεριβάλλον   δραστηριότητες. Ενόψει τούτων, κατά την έννοια των διατάξεων του εν λόγω π.δ/τος, ερμηνευομένωνυπό το φως του Ειδικού Πλαισίου για τις Α.Π.Ε., ενόψει  και της υποχρέωσης εναρμόνισης του υποκείμενου σχεδιασμού με τις κατευθύνσεις του Ειδικού Πλαισίου (άρθρα 9 του ν. 2742/1999 και 21 του ΕΠΧΣΑΑ/ΑΠΕ), δεν απαγορεύεται η εγκατάσταση αιολικών σταθμών, όπως και εγκαταστάσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. εν γένει, στην επίδικη περιοχή, δεδομένου, άλλωστε, ότι η ενίσχυση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. αποτελεί και έναν από τους κύριους στόχους του περιφερειακού της  Πελοποννήσου. Κατά  συνέπεια, οανωτέρω λόγος ακυρώσεως είναι, ανεξαρτήτως μάλιστα της συμφωνίας της παρ. 4 του άρθρου 9 του ν. 3851/2010 μετο Σύνταγμα  και τις  διατάξεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ, απορριπτέος ως αβάσιμος. Ήδη, άλλωστε, το εγκριθέν  μετην 31802/1687/25.11.2013  απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου (ΑΑΠ 466/19.12.2013) Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧ.Ο.Ο.Α.Π) της Δημοτικής Ενότητας (πρώην Δήμου) Οιτύλου του Δήμου Ανατολικής Μάνης,  εντός της διοικητικής περιφέρειαςτου οποίου εμπίπτει κατά ένα μέρος το επίδικο έργο, ορίζει στην παρ. Α1 του Κεφαλαίου Δ΄ ότι εφαρμόζονται για  τοσύνολο της εκτός σχεδίου περιοχής της Δημοτικής Ενότητας οι διατάξεις του ως άνω από 20.9.1993 π.δ/τος, προβλέπει  δε  ακολούθως,  στην  παρ. Β.1 του ίδιου Κεφαλαίου ότι επιτρέπεται η εγκατάσταση αιολικών πάρκων,σύμφωνα με το ΕΠΧΣΑA για τις ΑΠΕ, σε ολόκληρη την περιοχή της Δημοτικής Ενότητας.
21. Επειδή,με τον δεύτερο λόγο ακυρώσεως προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη ε.π.ο. αιτιολογείται πλημμελώς, διότι εγκρίνει περιβαλλοντικούς όρους για την κατασκευή και λειτουργία ΑΣΠΗΕ εντός περιοχής που έχει χαρακτηρισθεί ως Ζ.Ε.Π., χωρίς να έχουν εκτιμηθεί δεόντως οι επιπτώσεις στο περιβάλλον, χωρίς να προκύπτει βεβαιότητα ως προς τη διασφάλιση της ακεραιότητας της Ζ.Ε.Π. και χωρίς να αντιμετωπίζονται επαρκώς οι κίνδυνοι για τα είδη χαρακτηρισμού της Ζώνης αυτής. Οι αιτούντες  ισχυρίζονται, ειδικότερα, ότι, με τις προσβαλλόμενες πράξεις δεντίθεται άλλο μέτρο προστασίας πλην (α) της εγκατάστασης συστήματος αυτόματης διακοπής λειτουργίας των ανεμογεννητριών, χωρίς, μάλιστα, να προσδιορίζονται τα τεχνικά χαρακτηριστικά του συστήματος, όπως, αντιθέτως,είχε εισηγηθεί  το  Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος της Διευθύνσεως Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΚΑ με το από 25.1.2012 έγγραφό του, και β) της διενέργειας μελέτης διερεύνησης επί ένα τουλάχιστον έτος πριναπό την έναρξη κατασκευής των έργων για τα είδη χαρακτηρισμού της ΖΕΠ. Ισχυρίζονται δε ότι η αποτελεσματικότητα του ως  άνω συστήματος αυτόματης  διακοπής λειτουργίας  είναι εν προκειμένω αμφίβολη για τους ειδικότερους λόγους που αναπτύσσονται στο δικόγραφο, ενώ, επισημαίνουν, τέλος, ότι με τις προβαλλόμενες πράξεις δεν επιβάλλεται, χάριν περιορισμού των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον, υποχρέωση παύσης των εργασιών κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής περιόδου, παρά το γεγονός ότι το μέτρο αυτό προτείνεται με τις ειδικές ορνιθολογικές μελέτες που συνοδεύουν τις εγκριθείσες με τις πράξεις αυτές μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
22. Επειδή, σύμφωνακαι με τα διαλαμβανόμενα στη σκέψη 9, με την από Οκτωβρίου 2015 ειδική  οικολογική αξιολόγηση  (ΕΟΑ) εξετάζονται, σε συνέχεια της από Μαρτίου 2011 ειδικής ορνιθολογικής μελέτης και ενόψει της, εντω μεταξύ, μεταβολής του νομοθετικού καθεστώτος που διέπει την περιβαλλοντική αδειοδότηση, οι επιπτώσεις από το σύνολο του έργου και όχι μόνο από τις προτεινόμενες  τροποποιήσεις. Με τη μελέτη αυτή παρουσιάζονται, αναλύονταικαι αξιολογούνται τα δεδομένα που συνελέγησαν κατά την έρευνα  πεδίου  στην περιοχή (ορνιθολογικές καταγραφές)κατά τα έτη 2010 και 2011, καθώς και την περίοδο από τον Οκτώβριο του έτους 2014 έως τον Δεκέμβριο του έτους2015, και εκτιμώνται οι ενδεχόμενες επιπτώσεις από τη χωροθέτηση του έργου στα σημαντικά είδη της περιοχήςμελέτης, τους στόχους  διατήρησης  και  την  ακεραιότητα  της  Ζ.Ε.Π.  (βλ.  Κεφάλαιο 6 «Δέουσα Εκτίμηση Επιπτώσεων – Ανάλυση και Αξιολόγηση»,  σελ.  125 επ., καθώς, επίσης, και σελ. 9-31 – 9-53 της μ.π.ε), προτείνονται δε συγκεκριμένα μέτρα για την ελαχιστοποίηση των ενδεχόμενων επιπτώσεων λόγω όχλησης και πρόσκρουσης, οιοποίες δεν εκτιμώνται, πάντως, ως σημαντικές (παρακολούθηση των επιπτώσεων για ένα έτος κατά  τη  φάση τηςλειτουργίας, συγχρονισμός  των  εργασιών κατασκευής για την αποφυγή υλοποίησής τους σε ευαίσθητες για τα πτηνάχρονικές περιόδους, εγκατάσταση αυτοματοποιημένου συστήματος αποτροπής και παύσης επιλεγμένων ανεμογεννητριών, αυστηρός περιορισμός στη χρήση των νέων οδών πρόσβασης προς τις θέσεις τωνανεμογεννητριών, για τον περιορισμό της     ενδεχόμενης     υπερθήρευσης     της   πετροπέρδικας –βλ. Κεφάλαιο 7«Συνολική Αξιολόγηση Δέουσας Εκτίμησης – Σύνοψη Συμπερασμάτων ΕΟΑ» σελ. 200 επ. και, ιδίως, παρ. 7.2«Προτεινόμενα μέτρα αντιμετώπισης», σελ. 206 – 207, καθώς και σελ. 2-67 – 2-72 της μ.π.ε).  Εξάλλου,  η   μελέτη,αν και   έχει  ως  κύριο  αντικείμενο  τη  ΖΕΠΟ «GR2540008 Νότια Μάνη», εντός των ορίων της οποίας σχεδιάζεται ναεγκατασταθούν οι ανεμογεννήτριες και το μεγαλύτερο τμήμα των συνοδών έργων, εξετάζει, σε ιδιαίτερη ενότητα (βλ.παρ. 6.3.6, σελ. 179 επ.), τις επιπτώσεις και στις περιοχές του δικτύου Natura 2000, μέσω των οποίων προτείνεται ναδιέλθει τμήμα της υπόγειας γραμμής  μεταφοράς  του δικτύου υψηλής τάσης, ήτοι στη Ζ.Ε.Π. με κωδικό αριθμό GR2540006 και ονομασία «Υγρότοποι Εκβολών Ευρώτα» και στην Ειδική  Ζώνη Διατήρησης με κωδικό GR2540003και ονομασία «Εκβολές Ευρώτα». Εξάλλου, η αναφερόμενη στη σκέψη 9 από Φεβρουαρίου 2017 ειδική μελέτηδ ιερεύνησης επικεντρώνεται στην αναπαραγωγική περίοδο  των  δύο ειδών χαρακτηρισμού της Ζ.Ε.Π. και στηρίζεταισε εκτενείς εργασίες πεδίου σε όλο το εύρος της Ζώνης, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν, από ειδικό στην οικολογία τωναρπακτικών ειδών ορνιθολόγο, κατά  την περίοδο από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο του 2015, ενώ ελήφθησαν,επιπροσθέτως, υπόψη και τα δεδομένα πεδίου που είχαν καταγραφεί στο πλαίσιο εκπονήσεως της ειδικής ορνιθολογικής μελέτης. Στη μελέτη αυτή, μετά την παροχή αναλυτικών στοιχείων αναφορικά με την περιοχή μελέτηςαφενός και τα δύο επίμαχα είδη αφετέρου (βλ. Κεφάλαια 2 και 3, αντιστοίχως) και την περιγραφή  της μεθοδολογίας της πραγματοποιηθείσας έρευνας πεδίου (βλ. Κεφάλαιο 4), παρουσιάζονται και αξιολογούνται τα αποτελέσματα τηςέρευνας ως προς το καθεστώς της αρουσίας και της δραστηριότητας των δύο αυτών  ειδών στην  περιοχή της μελέτης αφενός και τις πιέσεις και απειλές που σχετίζονται με τη βιωσιμότητά τους αφετέρου (βλ. Κεφάλαιο 5). Προτείνονταιδε, περαιτέρω, βάσει των συμπερασμάτων της έρευνας, στα οποία  συμπεριλαμβάνεται και η διαπίστωση ότι το σχεδιαζόμενο έργο δύναται να αποτελέσει μια επιπλέον απειλή, που μπορεί να εμφανίσει μέτρια σημαντικότητα ανκατασκευαστούν και τα τέσσερα  σχεδιαζόμενα αιολικά πάρκα στην περιοχή (δηλαδή τα επίδικα, πλέον των πάρκων που αφορά η δεύτερη προσβαλλόμενη πράξη), συγκεκριμένοι στόχοι για τη διατήρηση των  ειδών αυτών και δράσειςγια την επίτευξή τους (βλ. Κεφάλαιο 6 «Συνολική Αξιολόγηση και Προτάσεις). Αναφορικά με το επίδικο έργο (βλ. παρ.6.4, σελ. 169 - 176),  προτείνεται η εγκατάσταση ειδικού συστήματος αποτροπής συγκρούσεων με ειδικές κάμερες υψηλής ευκρίνειας (dt  –  bird), όπως περιγράφεται αυτό, ως προς τα  τεχνικά χαρακτηριστικά του,  σε ιδιαίτερη ενότητα της μελέτης (παρ. 6.2.1, σελ. 161 –  162),  η πρόβλεψη πλαισίου για τη συμμετοχή του προσωπικού του πάρκου στη μείωση των πιέσεων επί των δύο ειδών χαρακτηρισμού της Ζ.Ε.Π. από ανθρώπινες δραστηριότητες (λαθροθηρία, δολώματα, πυρκαγιές κ.λπ.), η συμμετοχή του φορέα του έργου στον σχεδιασμό και την υλοποίηση προγράμματος ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του ευρύτερου κοινού αναφορικά με τα προστατευόμενα είδη και τις απειλές  που αντιμετωπίζουν, η εκπόνηση, με την ευθύνη του φορέα του έργου, μελέτης σχεδιασμού και εφαρμογής ενεργούς διαχείρισης θαμνωδών ενδιαιτημάτων και η εφαρμογή προγράμματος παρακολούθησης για την ορνιθοπανίδα κατά τη φάση λειτουργίας του έργου. Η μελέτη, τέλος, αυτή εξετάζει σε ιδιαίτερη ενότητα (παρ. 6.3, σελ. 162 – 165), ενόψει των οριζομένων στον ως άνω όρο 36 της προσβαλλομένης, τις ενδεχόμενες επιπτώσεις από την κατασκευή και λειτουργία του έργου επί των οικισμών Αρεόπολις, Κοίτα, Μίνα και Βάθεια, οι οποίοι έχουν κηρυχθεί ως «τόποι χρήζοντες ειδικής κρατικής προστασίας, προς τον σκοπό διατηρήσεως του ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού  τους χαρακτήρα» με την Α/Φ31/2206/201/ 19.4.1976 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού (Β΄ 612), καταλήγει δε στο συμπέρασμα, με ειδική αναφορά στις συμπεριλαμβανόμενες σε παράρτημα της μελέτης μηκοτομές,ότι δεν υφίσταται οπτική επαφή  μεταξύ ανεμογεννητριών και των οικισμών αυτών και, ως εκ τούτου, δεν κρίνεται αναγκαία η λήψη επιπλέον προστατευτικών μέτρων. Ενόψει των ανωτέρω και κατόπιν λήψεως υπόψη και της από 3.2.2017 (Α.Π.: ΥΠΠΟΑ/ ΓΔΑΠΚ/ΔΒΜΑ/ΤΒΜΑΧΜΑΕ/3352/19612/803/213/3.2.2017) αποφάσεως της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού περί εγκρίσεως του επίδικου έργου από απόψεως των οριζομένων στον ν. 3028/2002 (Α΄153) για την προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς, με την ως άνω οικ.37467/6.9.2017 πράξη του Αν. Υπουργού Περιβάλλοντος, αντικαταστάθηκαν οι υπ΄ αριθμ. 35 και 36 όροι της Ενότητας Β΄ «ΦάσηΚατασκευής» της προσβαλλομένης ως ακολούθως: «35. Να μην γίνονται εργασίες κατά την αναπαραγωγική περίοδ οΜαρτίου – Ιουνίου εντός της ΖΕΠ. 36. (α) Να εκπονηθεί Σχέδιο Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ) του έργου(σύμφωνα με τον Ν. 4014/2011 και τις κανονιστικές αποφάσεις αυτού) το οποίο θα κατατεθεί προς ενημέρωση –αξιολόγηση της Δ/νσης Προστασίας, Βιοποικιλότητας, Εδάφους και Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ (Τμήμα Βιοποικιλότητας και Προστατευόμενων Περιοχών) το αργότερο εντός 3 μηνών από την έκδοση της παρούσας ΑΕΠΟ,ενώ οι επικαιροποιημένες εκδόσεις  αυτού θα κατατίθενται στο τέλος κάθε ημερολογιακού έτους. Το ΣΠΔ θαπεριλαμβάνει ανάλυση για τον τρόπο υλοποίησης των περιβαλλοντικών όρων με έμφαση στους όρους που σχετίζονται με τα προστατευτέα  στοιχεία της ΖΕΠ. Ειδικότερα, θα περιλαμβάνει τις ετήσιες  αναλυτικές εκθέσεις  αποτελεσμάτων της παρακολούθησης της ορνιθοπανίδας (ανάλυση των δεδομένων και από το σύστημα αποτροπής προσκρούσεων), με ιδιαίτερη  έμφαση  στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων αντιμετώπισης και στην παρακολούθηση της κατάστασης  του Φιδαετού και  της Αετογερακίνας στη ΖΕΠ. Το Σχέδιο Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης θα χρηματοδοτείται από τον φορέα του έργου. (β) Να συμπληρώνεται με στοιχεία πεδίου, από ειδικό για την παρακολούθηση της ορνιθοπανίδας  επιστήμονα,  η υποβληθείσα ... μελέτη διερεύνησης για τα δύο είδη χαρακτηρισμού της ΖΕΠ ... καθ΄ όλη τη διάρκεια κατασκευής και λειτουργίας των αιολικών σταθμών, η οποία θα αξιολογείται και, εάν απαιτείται, θα επιβάλλονται πρόσθετα μέτρα. (γ) Να εκπονηθεί και κατατεθεί στη Δ/νση Προστασίας Βιοποικιλότητας, Εδάφους και Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ (Τμήμα Βιοποικιλότητας και Προστατευόμενων Περιοχών) προς ενημέρωση – αξιολόγηση, το αργότερο εντός τριών μηνών από την έναρξη  των εργασιών κατασκευής του έργου, Μελέτη Σχεδιασμού και Εφαρμογής ενεργού διαχείρισης θαμνωδών  ενδιαιτημάτων και άλλων μικροενδιαιτημάτων, σύμφωνα και με τις κατευθύνσεις που τίθενται στην Ειδική Μελέτη Διερεύνησης, μεστόχο τη βελτίωση των ενδιαιτημάτων τροφοληψίας του Φιδαετού και της Αετογερακίνας. (δ) Να ληφθούν τα κάτωθιμέτρα: - Να υποστηριχθούν, σε συνεργασία με δημόσιους φορείς, δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης ειδικών ομάδων χρηστών, αλλά και του ευρύτερου κοινού σχετικά με τα προστατευόμενα είδη και τις πιέσεις/απειλές τους, με εστίαση  στις απειλές  που σχετίζονται με ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η λαθροθηρία. - Να υποστηριχθούν σε συνεννόηση με τοπικούς φορείς, δράσεις για την αποκατάσταση και λειτουργία παλιών στερνών για την υποστήριξη της άγριας πανίδας, που  θα ευνοήσει άμεσα και τα είδη χαρακτηρισμού. - Ο φορέας του έργου να συνδράμει, με επιστημονικό δυναμικό ή και με οποιοδήποτε μέσο κριθεί σκόπιμο και αποτελεσματικό, σε προγράμματα και δράσεις που υλοποιούνται από δημόσιους φορείς και σε συνεργασία με αυτούς ή που  θα υλοποιηθούν εντός της ΖΕΠ, τα οποία θα στοχεύουν  στην ενεργοποίηση – αναβάθμιση – ενίσχυση, σε αδρανείς εκτάσεις, της παραδοσιακής γεωργίας και κτηνοτροφίας». Περαιτέρω, στην ίδια Ενότητα Β΄ προστίθενται με τη νεότερη αυτή απόφαση είκοσι τέσσερις ειδικότεροι όροι (37.1 – 37.24), οι οποίοι είχαν προταθεί με την από 20.10.2016 γνωμοδότηση της Διευθύνσεως Δασών του  Υπουργείου  Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αναφέρονται δε, μεταξύ άλλων, στην εναπόθεση και τη φύλαξη των προϊόντων εκσκαφής, στη λήψη μέτρων για την πρόληψη των πυρκαγιών και την αποφυγή διαβρώσεως του εδάφους, στην υποχρέωση υποβολής προς έγκριση στο αρμόδιο Δασαρχείο ειδικής δασοτεχνικής προμελέτης για την αποκατάσταση της δασικής  βλάστησης και τη βελτίωση της αισθητικής του τοπίου, στην πραγματοποίηση –μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του έργου– εργασιών αποκατάστασης των πρανών με την προσθήκη φυτικής γης, στην υποχρέωση χωροταξικού σχεδιασμού της εγκατάστασης κατά τρόπο ώστε να μη θιγεί το ξυλώδες κεφάλαιο και ηπαραγωγικότητα του δάσους, στην υποχρέωση αποκατάστασης του χώρου επέμβασης, σύμφωνα με σχετική, αρμοδίως εγκεκριμένη μελέτη, σε περίπτωση παύσεως της λειτουργίας των πάρκων κ.λπ. Στην ίδια, τέλος, ενότητα προστίθεται και όρος υπ΄ αριθμ. 38 με το ακόλουθο περιεχόμενο: «38. Να τηρηθούν οι όροι της ... 3/02/2017 απόφασης του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού για το αναφερόμενο στο θέμα έργο: 38.1 Όλες οι εκσκαφικές εργασίες που θα πραγματοποιηθούν να παρακολουθούνται από κλιμάκιο της  αρμόδιας ΕΦΑ Λακωνίας, η οποία θα ειδοποιηθεί εγκαίρως και πριν από την έναρξή τους. 38.2 Να πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια του έργου, με  δαπάνη των εταιρειών, σε συνεργασία με την ΕΦΑ Λακωνίας, καταγραφή, ψηφιακή τρισδιάστατη αποτύπωση και δημιουργία Γεωγραφικού  Συστήματος Πληροφοριών που να περιλαμβάνει το δομημένο περιβάλλον (λάκκες, πεζούλες κ.λπ.) στα πολύγωνα των αιολικών πάρκων και σε απόσταση τουλάχιστον 1 χλμ. περιμετρικά τους ... . 38.3 Οι εγκαταστάσεις να μην  είναι ορατές από κανένα σημείο των χαρακτηρισμένων οικισμών ως νεωτέρων μνημείων. 38.4 Να ληφθεί μέριμνα  για τις υφιστάμενες κατασκευές, εφόσον αυτές είναι προγενέστερες των 100 ετών, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3028/2002. 38.5 Να ληφθεί μέριμνα, ώστε οι εγκαταστάσεις να μην προκαλέσουν σοβαρή αλλοίωση και μη αναστρέψιμη βλάβη στο ανάγλυφο της χερσονήσου και στο τοπίο. 38.6 Μετά τη λήξη της χρήσης τους οι Α/Γ να αποσυναρμολογηθούν και να απομακρυνθούν από το χώρο, καθώς και να αποκατασταθεί  ο  περιβάλλων χώρος τους.Οι εργασίες να γίνουν με δαπάνη των εταιρειών και με τη συνεργασία της ΕΦΑ Λακωνίας». Με την απόφαση, περαιτέρω, αυτή αναδιατυπώθηκαν οι ενότητες στ΄ - ι΄ της προσβαλλομένης και προσετέθησαν οι ενότητες ια΄ - ιγ΄. Στην ενότητα ιγ΄ προβλέπεται, ειδικότερα, ότι «σε περίπτωση οριστικής παύσης λειτουργίας του έργου ή τμήματος αυτού, ο φορέας υποχρεούται στην αποξήλωση των εγκαταστάσεων και την οριστική αποκατάσταση του περιβάλλοντος σύμφωνα με τις υποδείξεις των αρμόδιων υπηρεσιών».
23. Επειδή,από τα διαλαμβανόμενα στην προηγούμενη σκέψη προκύπτει ότι, προκειμένου να εκδοθεί η υπ΄ αριθ.οικ.37467/6.9.2017 απόφαση, με την οποία τροποποιήθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση και εγκρίθηκαν και νέοι περιβαλλοντικοί όροι για την κατασκευή και λειτουργία του επίμαχου έργου, όπως αυτό τελικώς σχεδιάσθηκε, εχώρησε νέα εκτίμηση των επιπτώσεων του εν λόγω έργου στη Ζ.Ε.Π., εντός της  οποίας χωροθετείται, κατ΄εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 6 παρ. 3 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και κατόπιν ειδικής μελέτης αφορώσης ειδικώς την ορνιθοπανίδα, η οποία αποτελεί το περιεχόμενο της από Οκτωβρίου 2015 ΕΟΑ. Περαιτέρω δε, σε συμμόρφωση με τον υπ’ αριθ. 36 όρο της προσβαλλόμενης ε.π.ο.  εκπονήθηκε  ειδική μελέτη διερεύνησης  και διαχείρισης για τα δύο είδη χαρακτηρισμού της Ζ.Ε.Π. Με τα δεδομένα αυτά, η αρχική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, κατά το μέρος που περιελάμβανε δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων του έργου, όπως είχε αρχικώς σχεδιασθεί, καθώς και η Ειδική Ορνιθολογική Μελέτη που συνόδευε την εν λόγω μ.π.ε., έχουν αντικατασταθεί, κατά τούτο από την νεότερη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων  και τις αποτελούσες τμήματά της ως άνω μελέτης ΕΟΑ και ειδική μελέτη διερεύνησης και διαχείρισης. Ενόψει, άλλωστε, των πορισμάτων των δύο ειδικών αυτών μελετών, με τη νεότερη ε.π.ο., εχώρησαν οι προεκτεθείσες τροποποιήσεις των περιβαλλοντικών όρων που αφορούν ειδικώς την προστασία της ορνιθοπανίδας της περιοχής. Συνεπώς, ο ως άνω λόγος ακυρώσεως, με τον οποίο προβάλλονται πλημμέλειες αφενός της αρχικής μ.π.ε. και της ενσωματωμένης σ’ αυτήν ειδικής ορνιθολογικής μελέτης ως προς τη γενόμενη με αυτήν εκτίμηση των επιπτώσεων στη Ζ.Ε.Π. και αφετέρου της αρχικής ε.π.ο. ως προς τους επιβαλλόμενους με αυτήν όρους για την προστασία της περιοχής, είναι απορριπτέος προεχόντως ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος (πρβλ. ΣτΕ 47/2018).
24. Επειδή,τέλος, προβάλλεται ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις, καθ΄ ο μέρος εγκρίνουν την κατασκευή και  λειτουργία αιολικών σταθμών  σε θέσεις πλησίον περιοχών και στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως περιγράφονται αυτά αναλυτικά στο δικόγραφο, και εντός τοπίου ιδιαίτερης σημασίας, έχουν εκδοθεί κατά παράβαση των διατάξεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του τοπίου, που έχει κυρωθεί με το άρθρο πρώτο του ν. 3827/2010. Ειδικώς σε σχέση με τους οικισμούς  Βάθεια,  Αρεόπολις, Κοίτα και Μίνα, που έχουν κηρυχθεί, κατά τα ανωτέρω, ως τόποι χρήζοντες ειδικής κρατικής προστασίας, οι αιτούντες ισχυρίζονται, περαιτέρω, ότι, παρά το γεγονός ότι με το μνημονευθέν από25.1.2012 έγγραφο του Τμήματος Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ διατυπώνεται η άποψη ότι απαιτούνται συμπληρωματικά στοιχεία αναφορικά με τις επιπτώσεις στο προστατευόμενο τοπίο οικισμών αυτών, οι προσβαλλόμενες πράξεις εκδόθηκαν χωρίς να προηγηθεί η υποβολή οιωνδήποτε νέων στοιχείων και χωρίς να εξεταστούν και να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις από την κατασκευή και λειτουργία των  επίδικων έργων από την άποψη αυτή.
25. Επειδή,ο λόγος αυτός είναι, ως προς το πρώτο σκέλος του, προεχόντως απορριπτέος ως αορίστως προβαλλόμενος,  διότι δεν προβάλλεται σχετικώς ειδικότερη αιτίαση, δεδομένου ότι το τοπίο της υπό μελέτης περιοχής αξιολογείται  τόσο  στην  αρχική  Μ.Π.Ε.  του   έργου (βλ. Παράρτημα ΙΙ, κεφ. 2.4), ενώ το  αντίστοιχο κεφάλαιο διαλαμβάνει και η μεταγενέστερη Μ.Π.Ε. (Κεφάλαιο 13.1.2.) Κατά δε το ειδικότερο μέρος αναφέρεται στους ως άνω προστατευόμενους οικισμούς, ο ίδιος αυτός λόγος είναι απορριπτέος ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος. Και τούτο διότι,κατά τα διαλαμβανόμενα στη σκέψη 22, στη συνοδεύουσα τη νέα Μ.Π.Ε. ειδική μελέτη διερεύνησης και διαχείρισης για τα δύο είδη χαρακτηρισμού της Ζ.Ε.Π. εξετάζονται ειδικώς (βλ. παρ. 6.3, σελ. 162-165 της μελέτης διερεύνησης και διαχείρισης) οι επιπτώσεις από την κατασκευή και λειτουργία του έργου επί των οικισμών Αρεόπολις, Κοίτα, Μίνα και Βάθεια, και, ως εκ τούτου, η αρχική μελέτη έχει αντικατασταθεί κατά το μέρος αυτό από τη νεότερη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων που εγκρίθηκε με  την οικ.37467/6.9.2017 τροποποιητική απόφαση, ενώ το ζήτημα της ορατότητας του έργου από τους εν λόγω οικισμούς αποτέλεσε αντικείμενο εξέτασης από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων που ενέκρινε  με  την  από   15.12.2016  γνωμοδότησή  του   τη   μεταγενέστερη  Μ.Π.Ε  Η θετική αυτή γνωμοδότηση, στηρίχθηκε, μεταξύ άλλων, στις αναλυτικές προφορικές εξηγήσεις  που παρείχαν ως προςτο ζήτημα αυτό ο Διευθύνων Σύμβουλος και ο Υπεύθυνος  Ανάπτυξης Έργων των παρεμβαινουσών εταιρειών,  καθώς   και   στον   υποβληθέντα   από αυτές «φάκελο τεκμηρίωσης  μη ορατότητας από τους τέσσερις προστατευόμενους οικισμούς».
26. Επειδή,κατόπιν τούτων, πρέπει η αίτηση να απορριφθεί κατά το εξεταζόμενο μέρος της και να γίνει δεκτή η ασκηθείσα παρέμβαση.

Δ ι ά  τ α ύ τ α

 Απορρίπτει την αίτηση ως προς α) την 197130/26.3.2012 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας  και Κλιματικής Αλλαγής, β) την 145503/21.1.2015 απόφαση του Γενικού Διευθυντή ΠεριβαλλοντικήςΠολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και γ) την οικ. 37467/6.9.2017 απόφαση   του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατά το σκεπτικό.

Δέχεται την παρέμβαση. 
Διατάσσει την κατάπτωση του παραβόλου.

 Επιβάλλει στους αιτούντες τη δικαστική δαπάνη του  Δημοσίου, που ανέρχεται σε τετρακόσια εξήντα (460) ευρώ και των παρεμβαινουσών εταιρειών που ανέρχεται σε εξακόσια σαράντα (640) ευρώ. 

 Διατάσσει το χωρισμό  του δικογράφου ως προς τις λοιπές προσβαλλόμενες πράξεις, σύμφωνα με το αιτιολογικό.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα την 1^η Μαρτίου 2018

Ο Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος                                     Ο Γραμματέας

Αθ. Ράντος                                                                Δ. Λαγός

και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στις 10 Ιουλίου 2018.